ΠΙΣΩ

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΙΝΕΜΑ

Τα πρώτα περιοδικά για τον κινηματογράφο εμφανίστηκαν στην Ελλάδα στις αρχές της δεκαετίας του 1950. Τα πρώτα περιοδικά ήταν κλαδικά, απευθύνονταν, δηλαδή, περισσότερο στους επαγγελματίες του κινηματογραφικού χώρου. Το ευρύ κοινό μόλις είχε αρχίσει να βλέπει τον κινηματογράφο σα μια καταξιωμένη διασκέδαση, είχε ξεπεράσει τους αφορισμούς του Πολίτη και αυτών που είχαν προσκολληθεί στο θέατρο.

Άργησε πολύ να καταξιωθεί ο κινηματογράφος σαν Τέχνη, στην Ελλάδα. Τα κινηματογραφικά βιβλία έρχονταν από τη Γαλλία, όπως και πολλές ταινίες, για ένα μυστήριο λόγο, ακόμα και αμερικάνικες. Όταν, στα μέση της δεκαετίας του 1960, το ελληνικό κοινό άρχισε να βλέπει και ξένες ταινίες, είχε δηλαδή ευκολία να διαβάζει τους υπότιτλους με την ταχύτητα που απαιτούσε ο κινηματογράφος, τότε ήρθε σε επαφή με αριστουργηματικές ταινίες από διάφορες εθνικές κινηματογραφίες. Τη μερίδα του λέοντος είχαν η αμερικάνικη, η ιταλική και η γαλλική κινηματογραφία. Οι ταινίες τους έγιναν αγαπητές και πολύ γρήγορα γνώρισε ο κόσμος τα αριστουργήματα της παγκόσμιας κινηματογραφίας.

Αυτό έγινε δυνατό με κάποιες αίθουσες που πρόβαλαν ταινίες, συζήταγαν με το κοινό και διάλεγαν κάποια έργα, τα οποία δεν ήταν για το ευρύ κοινό. Με αυτό τον τρόπο διαμορφώθηκε μια κινηματογραφική άποψη που ήταν πιο αυστηρή στην επιλογή των ταινιών. Αυτή η άποψη, προς τα τέλη της δεκαετίας του 1960, ήταν η επικρατούσα στο ενεργό κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας. Για την ιστορία να αναφέρουμε το Στούντιο, πίσω από την πλατεία Αμερικής, το οποίο λειτουργούσε ο Σωκράτης Καψάσκης, σκηνοθέτης, κινηματογραφιστής και, αργότερα μεταφραστής, πέθανε πρόσφατα και τιμήθηκε από το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης το 2007. Η Αγλαΐα Μητροπούλου κάθε Κυριακή λειτουργούσε, σαν Κινηματογραφική Λέσχη, το Άστυ, στην πλατεία Κοραή, μετά την εκκλησία (όπως το διαφήμιζαν), συνεργαζόμενη με το Βασίλη Ραφαηλίδη. Λίγο αργότερα λειτούργησε και ο κινηματογράφος Αλκυονίδα, σήμερα είναι θέατρο που το διαχειρίζεται ο σκηνοθέτης Μεσσαλάς. Στην Αλκυονίδα παίχτηκαν αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου, πολιτικές ταινίες, ακόμα και στην περίοδο της χούντας, διαμορφώνοντας ένα κοινό που του άρεσε και ο κινηματογράφος, αλλά και η ανάμιξη στα πολιτικά. Στη Θεσσαλονίκη ο Παύλος Ζάννας λειτούργησε την πρώτη Κινηματογραφική Λέσχη και ήταν αυτός που σχεδίασε και οργάνωσε την Εβδομάδα Ελληνικού Κινηματογράφου, η οποία την επόμενη χρονιά μετονομάστηκε σε Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου.

Επανερχόμαστε στο Βασίλη Ραφαηλίδη. Αυτός μαζί με τον Παύλο Ζάννα, το Θανάση Ρεντζή, τον Κώστα Σταματίου, τον Τώνη Λυκουρέση έφτιαξαν στις 24 Μαΐου 1976 την Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου, η οποία απειλήθηκε από ένα άλλο σωματείο Ένωση Κριτικών Αθηνών, με πρωτεργάτες την Αγλαΐα Μητροπούλου, και τη Σώκου, οι οποίες ήθελαν ένα πιο συντηρητικό σωματείο, αλλά αυτό δεν μπόρεσε να λειτουργήσει για πολύ. Ο Ραφαηλίδης ήταν ο υπεύθυνος για ένα από τα πιο σοβαρά κινηματογραφικά περιοδικά, το «Σύγχρονο Κινηματογράφο», του οποίου το πρώτο τεύχος εκδόθηκε το Σεπτέμβριο του 1969.Ο Ραφαηλίδης ήταν ο πρώτος διευθυντής σύνταξης, στην ομάδα του εργάστηκαν μεγάλα ονόματα, όπως η Τώνια Μαρκετάκη, η Φρίντα Λιάππα, η Μαρία Γαβαλά, ο Θόδωρος Σούμας, ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, αργότερα μπήκαν άλλοι όπως ο Χρήστος Βακαλόπουλος και ο Μιχάλης Δημόπουλος, ο επόμενος διευθυντής του, μέχρι το κλείσιμο του περιοδικού, στις αρχές της δεκαετίας του 1980.

Ακολούθησαν τα περιοδικά «Φιλμ», του Θανάση Ρεντζή, το οποίο επικέντρωνε την ύλη του στη θεωρία του κινηματογράφου, το πρώτο τεύχος του βγήκε την άνοιξη του 1974. Από την αρχή μέχρι το τέλος του συνεργάζονταν θεωρητικοί του κινηματογράφου και ο Θανάσης Καστανιώτης, σαν εκδότης. Το Σεπτέμβριο του 1974 το περιοδικό «Σύγχρονος Κινηματογράφος» βγάζει πάλι ένα άλλο 1ο τεύχος, με διευθυντή σύνταξης το Μιχάλη Δημόπουλο. Τον Απρίλη του 1978 βγήκε το πρώτο τεύχος του περιοδικού «Προοδευτικός Κινηματογράφος», με σαφείς πολιτικές απόψεις, αριστερές και πολύ προοδευτικές, σε αυτό συνεργάστηκαν οι Νίκος Βεργίτσης, Μπάμπης Ακτσόγλου, Άντα Κλαμπατσέα και Δημήτρης Παναγιωτάτος. Το Νοέμβριο του 1978 η Κινηματογραφική Λέσχη του Σωματείου «Θεατρικό Εργαστήρι Θεσσαλονίκης» βγάζει το περιοδικό «Τσόντα», με Πρόεδρο τον Κώστα Λαχά, ένα περιοδικό που δεν κράτησε πολύ, αλλά είχε καλά κείμενα γενικά για τον κινηματογράφο.

Τον Οκτώβριο του 1978 βγαίνει το πρώτο τεύχος του περιοδικού «Σινεμά», με τους Μάκη Μωραΐτη και Δημήτρη Κολιοδήμο, αργότερα, με αλλαγές στη ιδιοκτησία και στο υλικό, έγινε το περιοδικό «Σινεμά», όπως το ξέρουμε σήμερα. Την άνοιξη του 1979 εκδίδεται το πρώτο τεύχος του περιοδικού «Οθόνη», το δεύτερο περιοδικό στη Θεσσαλονίκη, το οποίο κράτησε αρκετά χρόνια Συνεργάστηκαν οι Βασίλης Κεχαγιάς, Χρήστος Μήτσης, Αλέξανδρος Μουμπτζής, Γιώργος Τζιώτζιος, Νίκος Κολοβός κ.ά. Τα «Κινηματογραφική Τετράδια» είναι το τρίτο περιοδικό της Θεσσαλονίκης, βγάζει το πρώτο του τεύχος το Μάιο του 1981, με εκδότες τους Μπάμπη Ακτσόγλου και Σωτήρη Γερακούδη. Τον Οκτώβριο του 1984 βγαίνει το πρώτο τεύχος του περιοδικού «Κάμερα», με διευθυντή τον Ηλία Κανέλλη και το Μηνά Ταταλίδη. Τον Ιανουάριο του 1983 ο Βαγγέλης Κοτρώνης βγάζει το περιοδικό «Cine Φανταστικό», το οποίο επικέντρωνε την ύλη του στο φανταστικό κινηματογράφο, στον οποίο είχε αφιερώσει τη σκηνοθετική του δουλειά ο Κοτρώνης.

Βγαίνει και το περιοδικό «Μετρόπολις», για το οποίο δεν έχουμε στοιχεία περισσότερα, πιθανότατα στα μέσα της δεκαετίας του 1980. Το καλοκαίρι του 1990 βγαίνει το πρώτο τεύχος του περιοδικού «Προσεχώς», έκδοση της Κινηματογραφικής Λέσχης Ηλιούπολης. Το Σεπτέμβριο του 1992 βγαίνει το περιοδικό «αντι-Κινηματογράφος», με τους Γιάννη Φραγκούλη, Γιώργο Ανδρεόπουλο, Απόστολο Χατζηπαρασκευαΐδη και Σίμο Ιωσηφίδη, η ύλη του ήταν μια γενική θεώρηση του κινηματογράφου. Το Μάιο του 2000 βγαίνει το περιοδικό «Κινηματογράφος και Επικοινωνία», με τους Γιάννη Φραγκούλη, Κώστα Μπλάθρα και Σίμο Ιωσηφίδη, η ύλη του ήταν η θεωρία του κινηματογράφου. Η μετεξέλιξη αυτού του περιοδικού ήταν μια δίχρονη περιπέτεια στο διαδίκτυο και, τελικά, ρίζωσε σε αυτό το διαδικτυακό τόπο που διαβάζεται αυτή τη στιγμή.

Για κάθε ένα από αυτά τα περιοδικά θα έχουμε αναλυτική αναφορά και, όπου υπάρχει, το πρώτο σημείωμα σύνταξής τους.

Γιάννης Φραγκούλης

ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ