ΠΙΣΩ

θα υπάρξει φως στο τούνελ;

«Καταδικάζουμε τη διαχρονική πολιτική ατολμία, αλλά και τη λογική των συντεχνιακο-πολιτικών συμβιβασμών και σκοπιμοτήτων που οδηγούν στην παρατεταμένη απραξία σχετικά με την ψήφιση του νέου κινηματογραφικού νόμου. Την ίδια καταδίκη εκφράζουν οι «Κινηματογραφιστές στην Ομίχλη» που αντιπροσωπεύουν αυταπόδεικτα τη συντριπτική πλειοψηφία των δημιουργικών δυνάμεων του ελληνικού κινηματογράφου και αποτελούν κατά συνέπεια την αυθεντικότερη συλλογική έκφρασή του.»

Αυτό είναι ένα απόσπασμα της επιστολής της λεγομένης «Επιτροπής Γαβρά» που έχει για τα καλά το «χεράκι» της για τη σύνταξη του τελευταίου Σχεδίου Νόμου για τον κινηματογράφο, το οποίο τέλη Αυγούστου 2009 δόθηκε στα Σωματεία και δεν πρόλαβε να κατατεθεί στη Βουλή. Οι τρέχουσες εξελίξεις πρόλαβαν τον ελληνικό κινηματογραφικό χώρο.

ΕΜΠΑΙΓΜΟΣ Ή ΑΤΟΛΜΙΑ

Από μια πρώτη άποψη το απόσπασμα αυτό της επιστολής της «Επιτροπής Γαβρά» βάζει τα πράγματα κάπως στη θέση τους. Αν όμως σκεφτούμε ότι μέχρι τώρα έχουν γίνει πολλές απόπειρες να σχηματισθεί και τελικά να ψηφισθεί ένα Σχέδιο Νόμου, για να γίνει τελικά Νόμος του ελληνικού κράτους, μετά από τη Μελίνα Μερκούρη, όλες αυτές ήταν άκαρπες και σταμάταγαν, οι περισσότερες, μετά το τέλος των συνομιλιών με τα Σωματεία του χώρου.

Δημιουργήθηκαν διάφορα σχήματα που έπαιξαν το ρόλο είτε των Σωματείων είτε των θεσμοθετημένων οργάνων του κράτους. Λόγω του ότι δεν είχαν την απαραίτητη νομιμοποίηση τα αναφέρουμε σε εισαγωγικά, δηλώνοντας έτσι ότι δεν είναι μια επιτροπή που έχει ορισθεί, με κοινή συναίνεση, από το Υπουργείο και τους φορείς, αλλά μια απλά γνωμοδοτική επιτροπή, η οποία, μετά το τέλος των εργασιών της, αισθάνεται την ανάγκη να υπερασπιστεί τη δουλειά που έκανε και να επαιτήσει -δεν μπορούμε να πούμε απαιτήσει- την προσοχή των αρμοδίων φορέων. Το ίδιο συμβαίνει και με την «Επιτροπή Γαβρά».

Τα Σωματεία, από την άλλη, αναγκάζονται να συνομιλούν με επιστολές στον Τύπο και όχι μέσα από μια επιτροπή των σωματείων, τη Διασωματειακή, όπως τη λέμε. Αυτή η αντιπαράθεση φαίνεται ότι έχει ως κύριο αποδέκτη τον Υπουργό και όχι τον ελληνικό κινηματογραφικό χώρο, στην ολότητά του. Από τη μεριά του, ο Υπουργός ανέφερε, στους στόχους της τετραετίας, ανάμεσα στα άλλα, για τον κινηματογράφο, την ενίσχυση της δημιουργικότητας, ανάδειξη ταλέντων, άμεση ψήφιση νόμου-πλαίσιο για τον κινηματογράφο, χρήση του διαδικτύου και των δορυφορικών κεραιών για την επικοινωνία με τους ομογενείς και την παγκόσμια κοινότητα, σε θέματα πολιτισμού. Άρα ο διάλογος ακόμα δεν έχει ξεκινήσει, ο υπουργός ακόμα ψάχνεται, όταν αναγγέλλεται ότι σε 120 μέρες θα κατατεθεί ένα νέο Σχέδιο Νόμου.

ΤΟΠΙΟ ΟΜΙΧΛΗΣ

Σε προηγούμενο άρθρο μου, σε αυτό τον ιστοτόπο, για θέματα πολιτικής στον κινηματογράφο, είχα αναφερθεί, στο τέλος του για τα τοπίο της ομίχλης που κυριαρχεί στον ελληνικό κινηματογραφικό χώρο. Θα κάνω ξανά την ίδια επισήμανση. Επιπροσθέτως, η «Επιτροπή Γαβρά» μπορεί να μας δώσει μια πιο ρεαλιστική εικόνα, έχοντας δει το μηχανισμό από μέσα. Μπορεί κάποιος να σχηματίσει μια άποψη, αν τη διαβάσει προσεχτικά:

«Ξεκινήσαμε την εργασία μας από την επισήμανση ότι η κρατική κινηματογραφική πολιτική σε όλες τις προηγμένες ευρωπαϊκές χώρες έχει συνταχθεί ώστε να ενισχύεται πρωτίστως η παραγωγή ταινιών και μόνο δευτερευόντως οι φορείς που συμβάλλουν στην ανάδειξη του κινηματογραφικού προϊόντος.

Με τη μέχρι και σήμερα ελληνική νομοθεσία, όμως, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο: οι λίγες ταινίες που βρίσκουν χρηματοδότηση δεν είναι συχνά παρά άλλοθι για να διανέμονται τα ελάχιστα σχετικά κρατικά κονδύλια, καθώς και η επιστροφή του φόρου των εισιτηρίων, σε φορείς και δραστηριότητες εκτός παραγωγής.»

Στην εν λόγω επιστολή αναφέρεται ότι πολλά σημεία των εργασιών της έχουν μετατραπεί. Η επιτροπή είχε συσταθεί επί υπουργίας Μιχάλη Λιάππη, ο Αντώνης Σαμαράς κατέθεσε τη δική του πρόταση όπου υπάρχουν τροποποιήσεις σε καίρια θέματα αφού, σύμφωνα με την επιτροπή, «επανεισάγεται ή αυξάνεται η εκπροσώπηση στη διοίκηση κάποιων οργάνων των συντεχνιακών φορέων, συμμετοχή που οι δικές μας προτάσεις περιόρισαν σημαντικά. Όσο και αν αυτό ίσως φαίνεται παράδοξο, σε μια χώρα όπου το κράτος δεν έχει διακριθεί διαχρονικά για τις αξιοκρατικές του επιλογές, θεωρούμε ότι ο βέλτιστος (μπορούμε να το πούμε και «ο λιγότερο κακός», αν θέλετε) τρόπος να διοικηθούν τα κρατικά όργανα που παρεμβαίνουν στην πολιτιστική ζωή είναι η πολιτεία να αναλάβει ακέραιη την ευθύνη της, διορίζοντας τις ηγεσίες τους. Η φαινομενικά «δημοκρατική» λύση της έστω μερικής εκχώρησης τη εξουσίας τους στα σωματεία ανέδειξε στις δεκαετίες της εφαρμογής της σωρεία δυσλειτουργιών και οδήγησε σε πρακτικές συμβιβασμών, συναλλαγών και ισορροπιών, πρακτικές δηλαδή εξόχως αντικαλλιτεχνικές και βαθύτατα αναξιοκρατικές.»

ΕΚΤΟΣ ΤΟΠΟΥ ΚΑΙ ΧΡΟΝΟΥ

Εκτός από τον Κώστα Γαβρά, στην εν λόγω επιτροπή συμμετείχαν οι Απόστολος Δοξιάδης, Γιώργος Λυκιαρδόπουλος, Χρήστος Μήτσης, Ελένη Μπερντέ, Τάσος Μπουλμέτης και Γιώργος Τζιώτζιος. Από αυτούς ο Απόστολος Δοξιάδης είχε καταθέσει πολύ παλιότερα ένα σχέδιο νόμου, ο Γιώργος Λυκιαρδόπουλος και ο Χρήστος Μήτσης έχουν εμπειρία από Σωματεία κινηματογραφικού χώρου, ο Γιώργος Τζιώτζιος και ο Τάσος Μπουλμέτης βλέπουν τον κινηματογράφο με ένα βλέμμα πιο καλλιτεχνικό και αποστασιοποιημένο από τους άλλους, κατά την άποψή μου.

Η απαξίωση των Σωματείων ή η στάση τους αυτή δείχνει τα πολύ σοβαρά προβλήματα ασυνεννοησίας που υπάρχουν στον ελληνικό κινηματογραφικό χώρο, αυτά που μας έχουν οδηγήσει στην αδυναμία να εκφέρουμε μια συγκεκριμένη άποψη και έχουν δημιουργήσει αποστάσεις και απορρίψεις μεταξύ Σωματείων και εκπροσώπων.

Όμως αυτή η άκριτη απόρριψη δημιουργεί ένα άλλο πολύ πιο σοβαρό πρόβλημα: Αφήνει στο κράτος όλη τη δικαιοδοσία και εξαφανίζει οποιοδήποτε ίχνος συνδικαλισμού και διεκδίκησης. Βάζει όλους σε ένα «τσουβάλι» και αδυνατεί να δει τις διαφορετικές πτυχές του προβλήματος. Έτσι δε μπορεί να σχηματίσει μια ολοκληρωμένη άποψη, άρα η θέση της, και, κατά συνέπεια, η πρότασή της, δεν «βλέπει» σφαιρικά το πρόβλημα του ελληνικού κινηματογραφικού χώρου.

ΤΟ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ ΟΙ ΚΑΛΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ

Ουσιαστικά δεν ενδιαφέρει κανένα θεατή, όπως έχουμε εδώ αναφερθεί ξανά, οι λεπτομέρειες των διεκδικήσεων. Ο κόσμος θέλει χοντρικά να ξέρει τι γίνεται, τον ενδιαφέρει όμως να κάνουν οι Έλληνες κινηματογραφιστές καλές ταινίες, τόσο για να βλέπει ένα καλό έργο όσο και για να αισθάνεται περήφανος για τις δουλειές των συμπατριωτών του.

Κατά συνέπεια, τα εργασιακά ζητήματα δημιουργούν έναν πονοκέφαλο στους θεατές, ένα θόρυβο που τους εμποδίζει να καταλάβουν τι ακριβώς γίνεται. Τους ενδιαφέρουν όμως δύο καίρια θέματα, με τα οποία θα ασχοληθούμε σε άλλο άρθρο μας. Αυτά τα θέματα είναι: η καταβολή του 1,5% επί του ποσού των καθαρών εσόδων των διαφημίσεων των καναλιών και η επιχορήγηση του κινηματογράφου που θα πρέπει να είναι τέτοια που θα εξασφαλίζει έναν τρόπο να γίνονται σωστά οι ταινίες. Σε αυτά τα θέματα θα επανέλθουμε.

Ένα ίσως πιο σοβαρό θέμα είναι η συνεργασία των σκηνοθετών και παραγωγών, μεταξύ τους. Πράγματι, η αψεγάδιαστη συνεργασία των σκηνοθετών και των παραγωγών μεταξύ τους έχει να κάνει με την ποιότητα των ταινιών, σε ένα μεγάλο ποσοστό. Θα το εξηγήσω κάπως έτσι: αν οι σκηνοθέτες, και οι παραγωγοί, σε δεύτερο επίπεδο, συνεργαστούν μεταξύ τους, κεφαλαιοποιώντας την εργασία και τον εξοπλισμό τους, κερδίζουν ως προς την ευκολία να κάνουν ταινίες πολύ υψηλού επιπέδου, χωρίς να δαπανούν υπέρογκα ποσά, έχοντας μια δεύτερη γνώμη από ανθρώπους που ξέρουν το αντικείμενο εργασίας και βλέπουν αυτή τη δουλειά που παράγεται πιο αντικειμενικά, αφού δεν είναι οι δημιουργοί.

Με αυτό τον τρόπο υπάρχει η ευκολία να αναζητείται πιο εύκολα συμπαραγωγός από το εξωτερικό, κονδύλια από την Ευρωπαϊκή Ένωση και, αν υπάρξει γόνιμος διάλογος μεταξύ των συνεργατών, αποφεύγονται τα λάθη, είτε στο σενάριο είτε στο γύρισμα είτε στο μοντάζ, κατά τη διάρκεια της παραγωγής. Αυτή η πρακτική είναι η πιο γόνιμη, ακολουθείται από κινηματογραφιστές από πολλές χώρες -όχι αναγκαστικά των πιο τεχνολογικά προηγμένων- και έχει πετύχει.

Στην Ελλάδα, μόλις τους τελευταίους μήνες έχει γίνει μια πρώτη διερεύνηση, μέσα από τη συμβίωση των σκηνοθετών και παραγωγών στο πλαίσιο των «Κινηματογραφιστών στην Ομίχλη». Πολύ αργά, αλλά καλύτερα να γίνει τώρα παρά όταν θα αντιμετωπίσουμε τον έντονο ανταγωνισμό κινηματογραφιστών άλλων ευρωπαϊκών χωρών, με αποτέλεσμα των αφανισμό του ελληνικού κινηματογράφου, αν δεν έχουμε ένα δικό μας, δυνατό, μηχανισμό. Το θέμα αυτής της κίνησης θα το θίξουμε σε προσεχές άρθρο μας, αφού είναι και ένα επίκαιρο θέμα, λόγω και του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.

Γιάννης Φραγκούλης

ΘΑ ΥΠΑΡΞΕΙ ΦΩΣ ΣΤΟ ΤΟΥΝΕΛ;