ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ

Nae Caranfil

Συλλογικό, «Nae Caranfil», εκδόσεις Οξύ, επιμέλεια Δημήτρης Κερκινός, Αθήνα 2007, σελίδες 47.

Μικρό αλλά πολύ περιεκτικό, αυτό το βιβλίο εξετάζει την περίπτωση του Nae Caranfil και, κατ’επέκταση, του σύγχρονου ρουμάνικου κινηματογράφου. Συνόδευε το αφιέρωμα στο Ρουμάνο σκηνοθέτη που έγινε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης το 2007.

Πράγματι, ο Nae Caranfil είναι από τους πρώτους, αν όχι ο πρώτος, που έφερε την άνοιξη στο ρουμάνικο κινηματογράφο. Μετά την πτώση του καθεστώτος Τσαουσέσκου ο κινηματογράφος έκανε μια μεγάλη στροφή. Οι κινηματογραφιστές αισθάνθηκαν την ανάγκη να καταγγείλουν τόσο το καθεστώς και τον απολυταρχικό τρόπο, με τον οποίο κυβερνούσε, όσο και τις νοοτροπίες που συντηρούσαν τόσα χρόνια αυτή την κατάσταση. Κραυγές, γκρίνιες και ένας τρόπος να δείχνουν το πρόβλημα, αυτά ήταν τα χαρακτηριστικά του ρουμάνικου κινηματογράφου, στην μετα-τσαουσεσκική περίοδό του. Ο Caranfil ήταν μια ειδική περίπτωση.

Ο πατέρας του ήταν ένας από τους πιο γνωστούς κριτικούς κινηματογράφου στη Ρουμανία. Ο γιος του, σε εφηβική ηλικία, αποφάσισε να γίνει σκηνοθέτης. Ο Caranfil γεννήθηκε το 1960 και έζησε τα δύσκολα χρόνια των απαγορεύσεων και της τρομοκρατίας. Ο νεαρός τότε Caranfil αποφασίζει να βλέπει και αμερικάνικες ταινίες και να μελετά στην αμερικάνικη βιβλιοθήκη. Πολύ γρήγορα λατρεύει τον αμερικάνικο κινηματογράφο. Μπαίνει στην Ακαδημία Κινηματογράφου και πηγαίνει στο Βέλγιο για να συνεχίσει τις σπουδές του. Όλη αυτή η γνώση και οι εμπειρίες ανακατεύτηκαν μέσα του και ο νεαρός σκηνοθέτης φαίνεται ότι τις επεξεργάστηκε πριν να κάνει την πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους.

Είναι χαρακτηριστικό να αναφέρουμε της συμβουλή του πατέρα του, όταν άκουσε από το γιο του την επιθυμία του να γίνει σκηνοθέτης: «Δεν πρόκειται να περάσεις τις εισαγωγικές εξετάσεις. Η επιτροπή εισαγωγής αποτελείται από σκηνοθέτες τους οποίους έχω επανειλημμένως τσακίσει στις κριτικές μου, νομίζεις λοιπόν πως θα χάσουν την εξαιρετική αυτή ευκαιρία για εκδίκηση; Ακόμα κι αν, από θαύμα, κατόρθωνες να τρυπώσεις στη Σχολή Κινηματογράφου, θα διασφάλιζαν ότι δεν θα μπορούσες να την τελειώσεις. Κι ακόμη κι αν αποφοιτούσες και έπαιρνες δίπλωμα, κανείς δε θα σε άφηνε να κάνεις την πρώτη σου ταινία. Κι αν ακόμα την έχανες, σκέψου το είδος των ταινιών που θα ήσουν αναγκασμένος να κάνεις, τους συμβιβασμούς που θα έπρεπε να αποδεχτείς (είμαστε στα μέσα της δεκαετίας του ΄70 και το πολιτικό κλίμα γίνεται χειρότερο ώρα με την ώρα!). Κι αν ακόμα όλοι ήταν αφηρημένοι και τύχαινε να κάνεις μια καλή ταινία, θα την λογόκριναν του θανατά! Κι αν ακόμη δεν το έκαναν, θα σιγούρευαν ότι δεν θα μπορούσε να προβληθεί πουθενά στο εξωτερικό. Κι αν ακόμη ήσουν αρκετά τυχερός ώστε να κάνεις μια διεθνή επιτυχία, μέχρι να τα καταφέρεις θα είχες καταστρέψει την υγεία σου, οπότε ποιο το όφελος;».

Δεν ξέρουμε αν αυτό είναι γεγονός, όμως δείχνει το χιούμορ του Nae Caranfil. Στο βιβλίο αυτό υπάρχουν αναφορές στην κινηματογραφία του Catanfil, αλλά και για όλες τις ταινίες του, ακόμη μια συνέντευξη στο Δημήτρη Κερκινό. Μέσα από τις σελίδες του μπορούμε να βρούμε στοιχεία για το σύγχρονο ρουμάνικο κινηματογράφο, ο οποίος έχει ήδη γίνει γνωστός σε όλο τον κόσμο. Ο αναγνώστης μπορεί να σχηματίσει μια άποψη όχι μόνο για τον Caranfil, αλλά και για το Mungiu και τον Puiu.
Συστήνουμε ανεπιφύλακτα αυτό το βιβλίο. Ο αναγνώστης θα μπορεί, μετά την ανάγνωσή του, να δει με διαφορετικό μάτι το ρουμάνικο κινηματογράφο, να ανακαλύψει την κρυφή του γοητεία, τα στοιχεία αυτά που του έδωσαν τη δύναμη να γίνει γνωστός σε όλο τον κόσμο, να κάνει, τελικά, η Ρουμανία εξαγωγή σκηνοθετών στην διεθνή κινηματογραφική αγορά.

Γιάννης Φραγκούλης

NAE CARANFIL