ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ

Κινηματογράφος 2008

Εκδόθηκε το βιβλίο για το 2008 από την Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου (Π.Ε.Κ.Κ.). Με αρκετή καθυστέρηση μπορούμε να διαβάσουμε άρθρα για διάφορα θέματα της ελληνικής και της παγκόσμιας κινηματογραφικής σκηνής, καταλόγους ταινιών και βίντεο, αναφορές σε φεστιβάλ, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Το βιβλίο ξεκινά με ένα φλύαρο σημείωμα του Προέδρου της Π.Ε.Κ.Κ., Ανδρέα Τύρου, ο οποίος προσπαθεί να εξηγήσει τα αυτονόητα: ότι οι κριτικοί κινηματογράφου κάνουν ή πρέπει να κάνουν τη δουλειά τους χωρίς δεσμεύσεις και χωρίς φόβους. Αφορμή το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης του 2008 όπου η Π.Ε.Κ.Κ. έκανε ανάλογες δηλώσεις παραβιάζοντας ανοιχτές πόρτες. Είναι αυτονόητο ότι η κριτική κινηματογράφου θα πρέπει να γίνεται χωρίς δεσμεύσεις και φόβους. Δε γίνεται όμως! Αυτό συμβαίνει γιατί τα εκδοτικά συμφέροντα προτάσσουν πλέον το κέρδος από τη διαφήμιση παρά τη γνώμη του κριτικού, αν θέλετε μια ματιά που ο θεατής έχει ανάγκη είτε να τη συμβουλευτεί είτε να την κρατήσει καλά μέσα του, όπως σε ξεχωριστές περιπτώσεις (του Βασίλη Ραφαηλίδη και του Νίκου Κολοβού, για παράδειγμα).

Πόσοι από εμάς δεν ανατρέχουμε στις κριτικές του Ραφαηλίδη, ανακαλύπτοντας άλλες πτυχές σε ταινίες που έχουμε δει αρκετές φορές; Θυμάμαι ότι ο Ραφαηλίδης, σε μια συνέντευξη, μου είχε πει ότι κάθε εβδομάδα είχε την απειλή να απολυθεί από την εφημερίδα («Το Βήμα») γιατί οι διανομείς ήταν δυσαρεστημένοι από τις κριτικές του. Η εφημερίδα όμως δεν τον απέλυε. Έφτασε ο καιρός που ο Ραφαηλίδης απομακρύνθηκε από το «Έθνος» επειδή είχε συμφωνήσει με τη Μαλβίνα Κάραλη σε μια έντονη κριτική στον Κώστα Σημίτη!! Από τότε τα πράγματα άλλαξαν πάρα πολύ. Κρούσματα αυστηρού ελέγχου και περιορισμού του κριτικού υπήρξαν δημιουργώντας το φόβο στους εργαζόμενους. Είχαμε αυτές τις επιθέσεις από «αριστερούς» και συντηρητικούς. Ανάμεσα σε αυτούς και ο νυν Πρόεδρος της Π.Ε.Κ.Κ. όταν, ως αρχισυντάκτης του «Επενδυτή», απέλυε την Ελένη Μαχαίρα γιατί δεν είχε υπακούσει να γράφει ήπιες κριτικές σε ταινίες του Χόλιγουντ. Μηνύσεις εναντίον κριτικών που τόλμησαν να γράψουν την άποψή τους. Απόλυση του Ηλία Φραγκούλη από την «Athens Voice» γιατί δεν έγραφε αρεστές κριτικές (από τον «αριστερό» Γεωργελέ), απειλή απόλυσης του Τάσου Θεοδωρόπουλου από το «Πρώτο Θέμα» γιατί δεν είχε γράψει εγκωμιαστικά λόγια για την ταινία του Ρουβά. Άρνηση στον Ηλία Φραγκούλη να δει ταινία σε δημοσιογραφική προβολή, εντολή από το διευθυντή της Odeon. Και το έργο συνεχίζεται…

Το βιβλίο αυτό έχει ένα και μόνο καλό άρθρο, αυτό που έχει γράψει ο Κώστας Μπλάθρας για τον Αντρέ Μπαζέν, για τα 50 χρόνια από την απώλειά του και τι σημαίνει αυτό για την κριτική και τη θεωρία του κινηματογράφου. Κατά τα άλλα, αποτυγχάνει να είναι ένας κατάλογος αφού δεν κάνει πλήρη καταγραφή των βασικών συντελεστών των ταινιών, ελληνικών και ξένων, που είτε έχουν προβληθεί στην Ελλάδα είτε έχουν παραχθεί και έχουν παρουσιαστεί σε κάποιο φεστιβάλ. Ακόμη δεν καταγράφει τις ψηφιακές ταινίες μικρού μήκους που έχουν παραχθεί στην Ελλάδα, τη στιγμή που αυτές είναι η συντριπτική πλειοψηφία της παραγωγής στη χώρα μας!!!

Όλα τα άλλα κείμενα μπορούν να θεωρηθούν θραύσματα κειμένων που έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά ή εφημερίδες, κατά τη διάρκεια του 2008. Άρα ο κινηματογραφόφιλος δεν έχει την ανάγκη να ανατρέξει σε ένα ακόμα βιβλίο που δεν του προσφέρει και πολλά πράγματα, αν φυλάει, στο αρχείο του είτε αποκόμματα εφημερίδων είτε περιοδικών για τις ταινίες που έχουν διανεμηθεί στην Ελλάδα. Θα κάνουμε εξαίρεση σε δύο καταλόγους που είναι χρήσιμοι: σε αυτόν που αναφέρεται στα κινηματογραφικά βιβλία, όπου συγκεντρώνεται σχεδόν όλη η εκδοτική παραγωγή που αφορά στον κινηματογράφο, και σε αυτό που αναφέρεται σε αυτούς που πέθαναν, ένας χρηστικός κατάλογος για να γίνουν κάποια αφιερώματα ή αναφορές μετά από κάποια χρόνια.

Ο προβληματισμός, λοιπόν, είναι ο εξής: μήπως η Π..Ε.Κ.Κ. θα πρέπει να αλλάξει το σχεδιασμό του ετήσιου βιβλίου της για να γίνει τελικά αλμανάκ; Να είναι πλήρης κατάλογος καταγραφής δεδομένων και τόπος που θα συγκεντρώνεται άρθρα γύρω από ένα θέμα, τα οποία θα προβληματίζουν το αναγνώστη και (κατά πάσα πιθανότητα) κινηματογραφόφιλο; Να κερδίσει ξανά, δηλαδή, το χαρακτήρα που είχε πριν λίγα χρόνια; Τη στιγμή μάλιστα που για αυτό το βιβλίο η Π.Ε.Κ.Κ. εισπράττει από το υπουργείο Πολιτισμού ένα σημαντικό ποσό επιχορήγησης;  

Γιάννης Φραγκούλης

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ 2008