ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ | LINKS | ENGLISH

Κινηματογραφική αφήγηση και παραβατικότητα στον ελληνικό κινηματογράφο (1994-2004)

Μαρία Παραδείση, εκδ. Τυποθείτω, Αθήνα 2006.

Η μελέτη αυτή προσεγγίζει με ακαδημαϊκούς όρους έξι ταινίες με κοινό θεματικό πυρήνα την έννοια της παραβατικότητας ως κριτήριο επιλογής. Παράλληλα αποτελούν αξιοσημείωτες προτάσεις κινηματογραφικής αφήγησης. Πρόκειται για τις ταινίες «Από την άκρη της πόλης» του Κωνσταντίνου Γιάνναρη (1998), «Πες στη Μορφίνη ότι ακόμη την ψάχνω» του Γιάννη Φάγκρα (2001), «Αύριο θα είναι αργά» της Λάγιας Γιούργιου (2002), «Δεκαπενταύγουστος» του Κωνσταντίνου Γιάνναρη (2002), «Ο βασιλιάς» του Νίκου Γραμματικού και «Μάτια από νύχτα» του Περικλή Χούρσογλου (2004).

Βασική υπόθεση εργασίας της έρευνας της Μαρίας Παραδείση, που διδάσκει ιστορία του κινηματογράφου στο τμήμα επικοινωνίας, μέσων και πολιτισμού του Παντείου πανεπιστημίου, είναι η εξέταση, κατά πόσο οι ταινίες αυτές υιοθετούν και μια «παραβατική» αφήγηση για να παρουσιάσουν την παραβατικότητα ως κοινωνικό φαινόμενο απορρίπτοντας τις προδιαγραφές της συμβατικής και «γυαλιστερής» (mainstreaming) αφήγησης. Περαιτέρω ζήτημα που εξετάζεται είναι η σχέση τους με το «συνήθη σεξισμό» όσο αφορά την παρουσίαση των ηρωίδων και τη σχέση των δύο φύλλων.

Μια φιλόδοξη, πρωτότυπη μελέτη που προτείνεται σε κάθε νέο σινεφίλ και μελετητή του κινηματογράφου που κάνει μια δομική ανάλυση της αφήγησης των έξι ταινιών. Στα συν της έκδοσης είναι το εισαγωγικό και ενδιαφέρον συνοπτικό διάγραμμα της θεωρίας του κινηματογράφου που κεντράρει στη σημειολογική μελέτη του κινηματογράφου με ειδικότερη αναφορά στην νεοφορμαλιστική και την φεμινιστική προσέγγιση κάνοντας ένα σαφή διαχωρισμό ανάμεσα στην κλασική χολιγουντιανή αφήγηση και την αφήγηση στην ευρωπαϊκή ταινία τέχνης όπως αυτή διαμορφώθηκε στο πλαίσιο του ιταλικού νεορεαλισμού, του γαλλικού νέου κύματος και των εθνικών κινηματογραφιών της ανατολικής Ευρώπης.

Αξιοσημείωτες είναι τέλος οι επισημάνσεις της συγγραφέως στην αποτύπωση των σύγχρονων κοινωνικών δομών της Ελλάδας μέσα από τη θεματολογία των έξι ταινιών καθώς και η αναπαράσταση της γυναίκας ως θέαμα-σώμα και αντικείμενο επιθυμίας, στοιχείο περιττό για την ολοκλήρωση της αφηγηματικής δομής των ταινιών όπως υποστηρίζεται στο βιβλίο.

Μοναδική επιφύλαξη είναι ότι η συγκεκριμένη μελέτη δεν αναλύει επαρκώς τον τρόπο που ο θεατής θα εκπαιδευτεί σε βάθος για να δει σε όλες της τις αναγνώσεις και διαστάσεις τις έξι ταινίες πέρα από την ανάλυση της πραγματικότητας που καταγράφουν. Χάνεται έτσι μέρος της αισθητικής αξίας κάθε ταινίας με τα ιδιαίτερα σημεία και σύμβολα που την ερμηνεύουν.

Νίκος Θωμόπουλος