ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ | LINKS | ENGLISH

Η ΥΠΟΚΡΙΤΙΚΗ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

Τζερεμάια Κόμι, «Η τέχνη της υποκριτικής στον κινηματογράφο, ένας οδηγός για ηθοποιούς και σκηνοθέτες», μτφρ. Μαριτίνα Πάσσαρη, εκδ. Αιγόκερως, Αθήνα, 2006, σελ. 343.

Ο Τζερεμάια Κόμι (Jeremiah Comey) έχει δουλέψει ως ηθοποιός σε ταινίες κινηματογραφικές και τηλεοπτικές, σε σήριαλ και έχει διδάξει υποκριτική τόσο στην Αμερική όσο και σε άλλες χώρες. Τα τελευταία χρόνια έχει ανοίξει το δικό του στούντιο δίπλα από το χώρο της εργασίας του, στο Χόλιγουντ. Αυτό το βιβλίο, του οποίου ο πρωτότυπος τίτλος είναι: «The art of film acting: a guide for actors and directors» και έχει εκδοθεί το 2002 από τον εκδοτικό οίκο Elsevier Science, είναι πράγματι χρήσιμο τόσο στον ηθοποιό όσο και στο σκηνοθέτη.

Στις 343 σελίδες του μπορεί να βρει κανείς τους τρόπους που θα κάνουν καλύτερο το παίξιμό του ή αυτούς που θα καθοδηγήσει με πιο αποτελεσματικό τρόπο τους ηθοποιούς του. Δεν πρόκειται, πάντως, για συνταγές, βήματα που σε καθοδηγούν και σε φτάνουν κάπου χωρίς εσύ να κάνεις σχεδόν τίποτε. Αναφέρει μια «μέθοδο», ή καλύτερα μια σειρά από «μεθόδους», όμως τους εξηγεί και αναφέρει παραδείγματα που ο ίδιος έχει βιώσει σα δάσκαλος υποκριτικής. Όλα τα κεφάλαια του βιβλίου τελειώνουν με μια εξάσκηση που απευθύνεται στον ηθοποιό.

Το βιβλίο χωρίζεται σε δεκαπέντε κεφάλαια. Αρχίζει από την άσκηση, πως ο ίδιος καθοδηγεί τους ηθοποιούς, δίνει μια σύνοψη και μια άσκηση για τον αναγνώστη. Στο δεύτερο κεφάλαιο διαπραγματεύεται τις διαφορές στην υποκριτική ανάμεσα στο θέατρο και στον κινηματογράφο. Δηλαδή την προετοιμασία του ρόλου, τις απαιτήσεις της ερμηνείας, τον κινηματογραφικό τρόπο λήψης, τα αισθήματα και τα συναισθήματα, το δεύτερο επίπεδο του κειμένου, της διαφορά μεταξύ κινηματογραφικής μηχανής και πλατείας, την εμπειρία στο θέατρο και στον κινηματογράφο, την εξάσκηση του ηθοποιού.

Το θέμα «πώς να γίνεται μεγάλοι ηθοποιοί» πιάνει στο τρίτο κεφάλαιο. Εδώ έχουμε να κάνουμε με την ευθύνη του ηθοποιού, τις πέντε τέχνες της υποκριτικής στον κινηματογράφο, τη δύναμη της σύνδεσης, το πόσο σημαντικό είναι να ξέρεις το κείμενο και να γνωρίζεις ποιος είσαι. Στο τέταρτο κεφάλαιο έχουμε το θέμα της υποκριτικής με το κείμενο στο χέρι. Πως, δηλαδή, να διαβάζεις στα «κλεφτά» και να μαντεύεις τι θέλει ο σκηνοθέτης. Η τέχνη της συγκέντρωσης είναι το θέμα του πέμπτου κεφαλαίου. Πως μπορεί ο ηθοποιός να εστιάζει στα συναισθήματα, στη θλίψη, στο φόβο, στο θυμό, στην αγάπη, στο γέλιο και στη διαφορά των συναισθημάτων; Τις απαντήσεις θα τις βρει ο αναγνώστης και θα βρει τον εαυτό του στην εξάσκηση, η οποία, όπως σε όλα τα κεφάλαια, στο τέλος του.

Όλα συμβαίνουν σα να είναι η πρώτη φορά. Αυτή είναι η τέχνη του να μην ξέρεις, το θέμα του έκτου κεφαλαίου. Τα συναισθήματα, λέει ο Κόμι ότι βγαίνουν μόνα τους, με τα παραδείγματα που αναφέρει το αποδεικνύει. Η ίδια προβληματική συνεχίζεται στο έβδομο και όγδοο κεφάλαιο. Στο ένατο κεφάλαιο ερευνά την τέχνη της αποδοχής, να δέχεσαι το σκηνικό έτσι όπως είναι. Στο δέκατο κεφάλαιο εξετάζει την τελευταία μορφή τέχνης, αυτή που τη λέει «Να δίνεις και να παίρνεις». Έτσι ολοκληρώνει την τέχνη του ηθοποιού, πως αυτός μπορεί να εκφράζεται με διαφορετικούς τρόπους ή πως ο σκηνοθέτης μπορεί να τον καθοδηγήσει.

Στα επόμενα πέντε κεφάλαια θα ερευνήσει τα θέματα των αισθήσεων, της οικειότητας, της ενσυναίσθησης, της διαίσθησης και της ακρόασης. Κατά κάποιο τρόπο, σε αυτά τα κεφάλαια έχουμε μια εφαρμογή όλων των προηγούμενων και μας δίνεται μια ευκαιρία να εφαρμόσουμε τις διαφορετικές μορφές της τέχνης του ηθοποιού. Στο τελευταίο, δέκατο έκτο κεφάλαιο, έχουμε τη σύνοψη όλων των προηγούμενων.

Θα πρέπει να πούμε, τελικά, ότι σε αυτό το βιβλίο έχουμε την άποψη του Κόμι για την τέχνη του ηθοποιού, η οποία, σίγουρα, δεν είναι η μόνη που επικρατεί και αυτή που πρόκειται οπωσδήποτε να ακολουθήσουμε. Όμως αυτό το βιβλίο είναι πολύ χρήσιμο και ολοκληρωμένο γιατί συνδυάζει τη θεωρία με την πρακτική, σε ένα εγχειρίδιο και, για αυτό το λόγο, είναι μια έκδοση που ξεχωρίζει στην ελληνική βιβλιογραφία. Η μετάφραση είναι αρκετά καλή, ο σχεδιασμός του εξωφύλλου σχετικά κλασικός και η σελιδοποίηση αρκετά κλασική, κρατά μια ακαδημαϊκή γραμμή.

Γιάννης Φραγκούλης

Η ΥΠΟΚΡΙΤΙΚΗ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ