ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ | LINKS | ENGLISH

Πιέρ Πάολο Παζολίνι, «Το μακρύ ταξίδι της άμμου»

Φιλίπ Σεκλιέ

μτφρ. Μπουμπουλίνα Νικάκη εκδόσεις Ηλέκτρα, Αθήνα 2006.

Ένα βιβλίο του Πιέρ Πάολο Παζολίνι είναι κάτι το ιερό για κάθε κινηματογραφόφιλο. Ένα βιβλίο με ανέκδοτα κείμενα του είναι πολύτιμο. Ένα ημερολόγιο του μεγάλου Ιταλού δημιουργού, ανέκδοτο μέχρι σήμερα, είναι μια κατάθεση ψυχής.

Το βιβλίο αυτό είναι το προϊόν της έρευνας του Φιλίπ Σεκλιέ, οποίος έχει τραβήξει και τις φωτογραφίες. Ο Σεκλιέ έκανε το ταξίδι που ο Παζολίνι πραγματοποίησε το 1959. Πήγε στα μέρη που αυτός και ένας φωτογράφος, ο Πάολο ντι Πάολο, επισκέφτηκαν για να κάνουν ένα οδοιπορικό το οποίο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Successo», σε συνέχειες. Ο Σεκλιέ ακολουθεί τα πατήματα του Παζολίνι. Οι χώροι και οι τόποι μιλούν μόνοι τους. Τα σημάδια που είχε αφήσει ο Παζολίνι και τα οποία, με έναν μυστηριώδη τρόπο, παρέμειναν μέχρι το 2001, χρονιά που ξεκίνησε το οδοιπορικό-έρευνα ο Σεκλιέ, είναι σαν κομμάτια από μια ταινία, σπαρμένα εδώ και εκεί, τα οποία προκαλούν αυτόν που τα βρίσκει να βρει τη συνέχεια, να φτιάξει το παζλ για να δει την ολοκληρωμένη εικόνα.

Αυτό το ταξίδι είναι σωματικό και πνευματικό συγχρόνως. Αυτός που το κάνει στην αρχή βρίσκει σημάδια και τα αξιολογεί. Στην συνέχεια μπαίνει στο νόημα μιας ιστορίας, αυτής που αυτά τα σημάδια είναι κομμάτια της. Στη συνέχεια τη βιώνει και τότε μπορεί να παραλληλίσει τον εαυτό του με τον Παζολίνι που έκανε την ίδια διαδρομή χρόνια πριν. Αυτό, το τελευταίο, δεν είναι ύβρις ή υπέρμετρος εγωισμός, αλλά μια επακόλουθη πνευματική και σωματική θέση που, πιστεύω, ο ίδιος ο Παζολίνι είχε θελήσει να γίνει. Αλλιώς γιατί να άφηνε αυτά τα σημάδια;

Για παράδειγμα, τα σκόρπια χαρτιά σε ένα δωμάτιο, έτσι που κάποιος τα πετάει όταν φεύγει εσπευσμένα και, σχεδόν, κυνηγημένος. Τρεις λέξεις: «θάνατος», «Όστια», «Νοέμβριος», σε δύο χειρόγραφες σελίδες του Παζολίνι στο ξενοδοχείο Σαβοΐα, όπου είχε μείνει. Η χρονολογία και ο τόπος της δολοφονίας του το 1975. Μια φωτογραφία σε ένα κουρείο, σε ένα κάδρο όπου ο Παζολίνι είναι σε μια αίθουσα περιμένοντας να του δώσουν ένα βραβείο. Σε ένα τοίχο γραμμένο ένα όνομα «Πιερπάολο». Ένας αγώνας ράλι όπου τρέχει ένα Fiat, παρόμοιο με αυτό που έκανε ο Παζολίνι αυτό το ταξίδι. Ένας κεραυνός σταλμένος από τον ουρανό, σα να ήθελε ο Παζολίνι να του δείξει ότι είναι σε καλό δρόμο. Η απώλεια, λόγω κλεψιάς, όλου του υλικού που βρήκε. Μπορεί τώρα να το σκεφτεί όλο βιωματικά. Η ξαδέλφη του Παζολίνι και αυτός ο φωτογράφος, το υλικό μαζεύεται και μπορεί να εκδοθεί.

Όλη αυτή η ιστορία μπορεί να είναι μια ταινία. Είναι τόσο πραγματική και τόσο φανταστική συγχρόνως που μπαίνει μέσα στο ποιητικό. Μπορεί να είναι μια ποιητική επινόηση του Πιέρ Πάολο Παζολίνι. Ίσως μια διαθήκη του, μια παρακαταθήκη για αυτούς που πίστευαν στο έργο του. Ο Παζολίνι δεν ήταν μόνο σκηνοθέτης. Ήταν, πολύ περισσότερο, διανοητής και φιλόσοφος. Οι ταινίες του προέλεγαν αυτά που το Κομουνιστικό Κόμμα θα έλεγε μετά από μικρό χρονικό διάστημα. Μίλαγαν με ένα φιλοσοφικό τρόπο για το σήμερα και το αύριο, αναφερόμενες στο παρελθόν, με έναν τρόπο άκρως ποιητικό, πλήρως κατανοητό, στην ουσία του, από αυτούς που δεν είχαν ασχοληθεί ποτέ με τέτοια φιλοσοφικά θέματα.

Αυτό το βιβλίο μπορεί να είναι, για κάποιον που έχει δει ταινίες του Παζολίνι, ένα υπόβαθρο για να στεριώσει το θεμελίωμα που ο ίδιος έχει φτιάξει με το κινηματογραφικό και συγγραφικό του έργο. Η μετάφραση της Νικάκη πολύ καλή. Η σελιδοποίηση του βιβλίου εξαιρετική. Οι φωτογραφίες μιλούν από μόνες τους και σε βάζουν σε αυτό το κλίμα. Καταπληκτική η ιδέα να συνυπάρχει το κείμενο (η μετάφραση) και (φωτογραφημένο) το χειρόγραφο του Παζολίνι. Φωτογραφίες, χειρόγραφο, μετάφραση, όλα αυτά σου δίνουν το εισιτήριο για το ταξίδι στο οποίο σε προσκαλεί ο Παζολίνι.

Γιάννης Φραγκούλης

Η παρουσίαση αυτού του βιβλίου έγινε στην τηλεοπτική εκπομπή Cine Πλάνο, η οποία μεταδίδεται στον τηλεοπτικό σταθμό 902TV, κάθε Πέμπτη στις 11.00 μ.μ. και παρουσιάζεται από τους Κώστα Σταματόπουλο και Γιάννη Φραγκούλη. Αυτή η παρουσίαση έγινε την Πέμπτη 8/11/07.

ΠΙΕΡ ΠΑΟΛΟ ΠΑΖΟΛΙΝΙ - ΤΟ ΜΑΚΡΥ ΤΑΞΙΔΙ ΤΗΣ ΑΜΜΟΥ