ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ | LINKS | ENGLISH

Σε ξένο τόπο, η μετανάστευση στον ελληνικό κινηματογράφο 1956-2006

Συλλογικό, εκδόσεις Αιγόκερως, σελ. 107 Αθήνα 2006.

Ένα μικρό, σε σχήμα, βιβλίο που συνόδευε το αφιέρωμα του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης το 2006, με θέμα τη μετανάστευση στον ελληνικό κινηματογράφο, είναι ο καρπός μιας συλλογικής εργασίας. Η έκδοση είναι δίγλωσση, ελληνικά και αγγλικά, και κάθε κείμενο συνοδεύεται από φωτογραφίες για τις περισσότερες ταινίες που αναφέρονται στο κείμενο.

Το βιβλίο ξεκινά με ένα εισαγωγικό κείμενο της διευθύντριας του Φεστιβάλ, της Δέσποινας Μουζάκη. Ακολουθεί ένας πρόλογος της Αθηνάς Καρτάλου, της Αφροδίτης Νικολαΐδου και του Θάνου Αναστόπουλου, οι οποίοι είναι οι επιμελητές της έκδοσης, που εισάγει τον αναγνώστη στο θέμα. Στα κείμενα που ακολουθούν αναλύονται τα επιμέρους θέματα. Θα αναφέρουμε ενδεικτικά, την εικόνα του μετανάστη στον ελληνικό εμπορικό κινηματογράφο, το μετανάστη στο «Μέχρι το πλοίο», του Αλέξη Δαμιανού, στα ντοκιμαντέρ που ασχολούνται με αυτό το θέμα, τις ταινίες του Θόδωρου Αγγελόπουλου που αναφέρονται στη μετανάστευση, το ντοκιμαντέρ στη δεκαετία του 1970, τη μετανάστευση που «δε σώζει τις ζωές», όπως το θέλει τον τίτλο η Εύα Στεφανή, την εικόνα του ξένου στο σύγχρονο ελληνικό κινηματογράφο.

Προσεγμένη έκδοση που πιάνει ένα τεράστιο θέμα της ελληνικής κινηματογραφίας. Τα κείμενα μπαίνουν βαθιά μέσα στην ουσία του θέματος, αναλύουν τις ταινίες και μας οδηγούν σε άλλα κινηματογραφικά τοπία, σε άλλες ταινίες που, ενδεχομένως ο αναγνώστης έχει δει ή μπορεί να δει αν τις βρει σε κάποια βιντεοκλάμπ. Έτσι μπορούμε να έχουμε μια συνολική εικόνα αυτού του θέματος, να σχηματίσουμε μια εικόνα πως ο ελληνικός κινηματογράφος βλέπει το μετανάστη, μέσα από μια διαχρονικότητα, δηλαδή πως σε διαφορετικές εποχές πως ο μετανάστης απεικονίζεται στις ελληνικές ταινίες, κατά πόσο έχει αλλάξει η στάση τόσο των κινηματογραφιστών όσο και της κοινωνίας απέναντι στους μετανάστες.

Φυσικά, όταν λέμε «μετανάστης» δεν εννοούμε μόνο τους Έλληνες που ταξιδεύουν σε ξένα μέρη για να βρουν μια καλύτερη τύχη, αλλά και τους ξένους που έρχονται στη χώρα μας είτε για οικονομικούς λόγους είτε για προστασία, οι πολιτικοί μετανάστες. Θα αναφέρουμε, ενδεικτικά, κάποιες ταινίες για τις οποίες τα κείμενα μιλούν ή/και αναλύουν. Το «Ένα βότσαλο στη λίμνη» έπεται του «Ο Φανούρης και το σόι του», για να φτάσουμε στο «Μετανάστη». Να συνεχίσουμε με τη «Θεία από το Σικάγο», τα «Γράμματα από την Αμερική» (το πολύ σημαντικό ντοκιμαντέρ μικρού μήκους του Λάκη Παπαστάθη), για να καταλήξουμε στην «Πολιτική κουζίνα» και τις «Νύφες». Κάνουμε μια στάση για να διαβάσουμε το «Γράμμα από το Σαρλερουά», να δούμε τον «Αχιλλέα», τις «750.000» (εδώ ο τίτλος είναι το ποσό της παραγωγής, φυσικά σε δραχμές), για να προσέξουμε «Αναπαράσταση» και το «Ταξίδι στα Κύθηρα», με ένα υπέροχο Μάνο Κατράκη. Και να περάσουν κάποιοι τίτλοι, σα ζενερίκ μπροστά από τα μάτια μας, «Ο Γιώργος από τη Χαϊδελβέργη», «Το βαρύ πεπόνι», «Το προξενιό της Άννας», «Η φωτογραφία», «Καλή πατρίδα σύντροφε», «Μιρουπάφσιμ», «Κλειστοί δρόμοι», «Ισμαήλ», «Το κατώι», «Όμηρος», «Από την άκρη της πόλης», «Ο δρόμος προς τη Δύση», «Αμερικάνος», «Ένας λαμπερός ήλιος», «Υπάρχουν λιοντάρια στην Ελλάδα;», «Απ’το χιόνι», «My sweet home», «Delivery», για να φτάσουμε στο λιμάνι, στο «Μέχρι το πλοίο», όπου μας περιμένει το καράβι, με το όνομα «Πατρίδα», να μας πάει μακριά από αυτή.

Πιστεύω ότι ένα τόσο σημαντικό κομμάτι της ελληνικής κινηματογραφίας θα άξιζε μιας μεγαλύτερης ανάλυσης, ένα μεγαλύτερο βιβλίο που θα ανέλυε όλα τα θέματα και θα έδινε μια εντύπωση γιατί ο ελληνικός κινηματογράφος ασχολήθηκε με αυτό τον τρόπο με τη μετανάστευση. Ποια ήταν και ποια είναι η πολιτική θέση των Ελλήνων κινηματογραφιστών απέναντι στη μετανάστευση και στο μετανάστη. Ειδικά το πολύ καυτό θέμα του ξένου μετανάστη και την ξενοφοβία που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στην πατρίδα μας, στη χώρα που έζησε ο Ξένιος Ζευς.

Γιάννης Φραγκούλης

Η παρουσίαση αυτού του βιβλίο έγινε στην εκπομπή Cine Πλάνο, το 902TV, η οποία προβάλλεται κάθε Πέμπτη στις 11.00 μ.μ. και παρουσιάζεται από τους Κώστα Σταματόπουλο και Γιάννη Φραγκούλη. Η παρουσίαση αυτή έγινε την Πέμπτη 8/11/07.

ΣΕ ΞΕΝΟ ΤΟΠΟ