αφιέρωμα στον Béla Tarr
Αναδρομικό αφιέρωμα στο έργο του κορυφαίου σύγχρονου δημιουργού
8 ταινίες μεγάλου μήκους και 4 μικρού μήκους
Επίσημη Πρεμιέρα της νέας ταινίας του
«Ο ΆΝΘΡΩΠΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ»
Επίσκεψη του Béla Tarr στην Αθήνα για την παρουσίαση του έργου του
25 – 31 Οκτωβρίου 2007
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ “ΤΡΙΑΝΟΝ FILMCENTER”
Τετάρτη 24-10-07 ώρα 12:00 Συνέντευξη του Béla Tarr
στο IANOS βιβλιοπωλείο/cafe/πολυχώρος Σταδίου 24
Πέμπτη 25-10-07 ώρα 20:30 Εγκαίνια του Αφιερώματος
παρουσία του σκηνοθέτη Béla Tarr
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ “ΤΡΙΑΝΟΝ FILMCENTER”
Η New Star, σε συνεργασία με το ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, παρουσιάζει από την 25η ως την 31η Οκτωβρίου αφιέρωμα στον κορυφαίο σύγχρονο δημιουργό Béla Tarr, με προβολή του συνόλου του έργου του (8 ταινίες μεγάλου μήκους, 4 μικρού μήκους) και την επίσημη πρεμιέρα της τελευταίας του δημιουργίας «Ο άνθρωπος από το Λονδίνο», παρουσία του Ούγγρου κινηματογραφιστή.
Από το 1977 και την πρώτη του δημιουργία («Οικογενειακή Φωλιά», τότε που κατά δήλωση του ίδιου «Δεν χτυπήσαμε την πόρτα να μας ανοίξουν αλλά την ρίξαμε με μια κλωτσιά») ο Béla Tarr ακολουθεί έναν δρόμο που ο ίδιος άνοιξε, μια συνεχή πορεία εκ νέου ανακάλυψης του εαυτού του και του σινεμά, μια διαδρομή με αναπάντεχους όσο και γοητευτικούς σταθμούς. Δεν πρόκειται για μια άσκοπη περιπλάνηση αλλά για μια εξελικτική διαδικασία προς την διαμόρφωση μιας νέας κινηματογραφικής γλώσσας, έτσι ώστε το κινηματογραφικό προϊόν να αναχθεί σε αυθεντικό έργο τέχνης, αποκαλυπτικό και ανήσυχο, θαυμαστό και απειλητικό, μια τροχιά αναζήτησης εκείνης της πρώτης μοναδικής όσο και τρομερής στιγμής που βίωσαν οι θεατές της «Εισόδου του τραίνου στον σταθμό» των αδελφών Lumiére.
Ο άφατος πυρήνας της «ανθρώπινης κατάστασης» είναι ο πραγματικός πρωταγωνιστής στο Ταρικό σύμπαν. Κάθε έργο του ξεχωριστά, μια προσπάθεια καλλιτεχνικής προσέγγισης της ανθρώπινης πραγματικότητας, στην γυμνή χαοτική μορφή της, απαλλαγμένη από χαρακτηρολογικά φτιασίδια, δραματουργικά τεχνάσματα, κάθε είδους αφηγηματικές – τεχνικές συμβάσεις. Πολύ γρήγορα ο Tarr αντιλαμβάνεται το αναπόδραστο της ανθρώπινης φύσης, το δράμα της ανθρώπινης ύπαρξης
ανεξάρτητα από το κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον. Ο φακός του θα στραφεί ακόμα πιο βαθιά στο χάος του ανθρώπινου ψυχισμού, θα βουτήξει για τα καλά στην κόλαση εντός μας. Κάθε ταινία του ένα νέο στρίψιμο της βίδας, μια στροφή που απαλλάσσεται από τις συμβάσεις που κρύβουν την αλήθεια. Το χρώμα, την συμβατική αφήγηση, την καθιερωμένη «ανάπτυξη των χαρακτήρων», τη διάρκεια των πλάνων, το «κινηματογραφικό δίωρο», την χρήση της μουσικής και της ηχητικής μπάντας, ακόμα - ακόμα την στάνταρ διαδικασία προπαραγωγής και εκτέλεσης ενός φιλμ. Τα ρίσκα του πολλά, η
κόντρα του πρώτα με ένα ηλίθιο γραφειοκρατικό σύστημα κι ύστερα με τους κανόνες της «ελεύθερης αγοράς», κοινώς, σε κάθε φάση με την κυρίαρχη ιδεολογία, σε συνδυασμό με την αμετάκλητη απόφασή του να κάνει τις ταινίες του όπως θέλει ή να μην τις κάνει καθόλου, καθυστερούν απελπιστικά τη χρηματοδότηση κάθε έργου.
Έπρεπε να περάσουν κάπου 20 χρόνια από το κινηματογραφικό του ντεμπούτο, να έρθει το συντριπτικό όσο και μυθικό «Satantango», το αποσβολωτικό «Κολαστήριο» και το αβάσταχτο αίνιγμα των «Αρμονιών του Wekrmeister», μέχρι το ευρύτερο κινηματογραφικό κύκλωμα να πάρει χαμπάρι αυτό που συνέβαινε. Τα αφιερώματα, από το ΜΟΜΑ της Νέας Υόρκης ως το Τορόντο και τη Θεσσαλονίκη έπεσαν βροχή. Προσωπικότητες του διαμετρήματος της Susan Sontag αναγνώρισαν επιτέλους μια αυθεντική, καλλιτεχνική, ανανεωτική φωνή μέσα στον πολτό της σύγχρονης κινηματογραφικής βιομηχανίας. Ο Γκας βαν Σαντ, βιώνοντας μια εμπειρία ανάλογη αυτής του Παύλου στον δρόμο για τη Δαμασκό υιοθέτησε μέχρι αντιγραφής το «στυλ Ταρ» και κέρδισε κι έναν Χρυσό Φοίνικα με τον «Ελέφαντα». Κι όμως, χρειάστηκαν έξι βασανιστικά χρόνια, ένας θάνατος, κάμποσα δικαστήρια και ένα ανελέητο, μοναχικό κυνήγι χρηματοδότησης για την ολοκλήρωση της τελευταίας ταινίας του Béla Tarr, τον «Άνθρωπο από το Λονδίνο». Άλλο ένα αναπάντεχο στρίψιμο της βίδας, κι ένα βήμα πιο κοντά στην «ανθρώπινη κατάσταση», ένα ακόμα σταθμός σε μια διαδικασία προς μια καθαρή καλλιτεχνική κινηματογραφική γλώσσα, τον τρόμο και το θαύμα, χωρίς καν τα δεκανίκια αυτή την φορά της πλοκής, της ίντριγκας του στόρι, της δράσης.
Ο κόσμος του Tarr, οι εσωτερικοί πνευματικοί λαβύρινθοι κάποιων λίγο πολύ περιθωριακών της ζωής σε κρίσιμες φάσεις, συνδιαλέγεται επί ίσοις όροις με τον θεατή. Όπως αναφέρει και ο ίδιος ο δημιουργός «ξέρω όσα κι εσείς, τα πάντα είναι στο πανί». Εδώ δεν υπάρχει εξαπάτηση, δεν υπάρχει δήθεν συναισθηματική ταύτιση με τον «ήρωα», κάποιο μυστικό που μένει να αποκαλυφθεί, πόζες και συμπεριφορές προς υιοθέτηση, νοσταλγικές αναπλάσεις του παρελθόντος, εφετζίδικα τεχνάσματα. Υπάρχει το κάδρο, οι ρυθμοί, οι κινήσεις της μηχανής, τα ανθρώπινα σώματα, η μουσική των οργάνων και των πλάνων, η ανθρώπινη φωνή, η ατμόσφαιρα. Τα βασικά συστατικά του σινεμά από την πρώτη ώρα της γέννησής του δηλαδή.
Ο οίκος του έργου και του κόσμου του Béla Tarr είναι η κινηματογραφική αίθουσα. Αυτός είναι ο μοναδικός φυσικός χώρος για την κατανόηση και την επικοινωνία με την γλώσσα του, με τα συναισθήματα και τις ιδέες. Όπως με όλα τα μεγάλα έργα Τέχνης, η απευθείας επαφή μαζί τους, είναι η μόνη που μπορεί να οδηγήσει τον θεατή στην υπέρβαση. Το σινεμά του Tarr έχει χαρακτηρισθεί από πολλούς υπερβατικό. Υπερβαίνει το ίδιο το μέσο, σχεδόν ακυρώνοντας τις φόρμες που το ίδιο δημιουργεί όταν αυτές παγιωθούν. Κι είναι ένα έργο απαιτητικό. Δεν είναι μοδάτο, δεν θα μας προσφέρει ένα ξένοιαστο δίωρο, το ξέρουμε καλά. Ίσως όμως και να μην είναι και τόσο απαιτητικό τελικά. Το μόνο που χρειάζεται είναι να δούμε και να ακούσουμε. Ίσως έτσι να αισθανθούμε. Ίσως έτσι να αλλάξουμε, να προχωρήσουμε, έστω και λίγο παραπέρα…. ή προς τα μέσα μας….
BELA TARR
Η ΘΑΥΜΑΣΤΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΤΟΥ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ
Η NEW STAR σύστησε τον Béla Tarr στο ευρύτερο ελληνικό κοινό, μέσω της εμπορικής αίθουσας, με την κινηματογραφική διανομή του Οι Αρμονίες του Werckmeister. Η αναχώρηση του Ούγγρου δημιουργού απ’ την Αθήνα μετά την παρουσίαση της ταινίας, συνοδεύτηκε από μια υπόσχεση, στον ίδιο και στους εαυτούς μας, πως, σύντομα, ολόκληρο το έργο του θα παρουσιαστεί στους Έλληνες θεατές. Όταν συναντηθήκαμε ξανά με τον Béla, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας Ουγγρικού κινηματογράφου στη Βουδαπέστη αλλά και στο πρόσφατο φεστιβάλ Καννών, πληροφορηθήκαμε με ευτυχία, πως η ψηφιακή επεξεργασία των αρνητικών όλων των ταινιών του, μικρού και μεγάλου μήκους βρίσκεται στο στάδιο της ολοκλήρωσης και πως, από το φθινόπωρο είναι δυνατή η κυκλοφορία ολόκληρου του έργου του.
Έτσι λοιπόν, από τον Οκτώβριο το ελληνικό κοινό, θα έχει την ευκαιρία να γνωρίσει όλους τους σταθμούς μιας επίπονης, μελαγχολικής, πεισματικής, ασυμβίβαστης αλλά και τόσο ακαταμάχητα γοητευτικής διαδρομής, έργα που τόσο πολύ συζητιούνται, όντας πια ένας θρύλος για τους μυημένους, χωρίς καν να έχουν προβληθεί δημόσια στην Ελλάδα.
Από τον πρώιμο στυλιζαρισμένο πεσιμισμό της Οικογενειακής φωλιάς ως το μυθικό επτάωρο Satantango, από τον μυστηριώδη ατμοσφαιρικό Μάκβεθ ως το άλυτο αίνιγμα των Αρμονιών του Werkmeister, ο Tarr, κινηματογραφιστής και στοχαστής, καλλιτέχνης και ιδεολόγος, στρέφει τη ματιά και το φακό του στην πιο σκοτεινή πλευρά της ανθρώπινης ύπαρξης και συμπεριφοράς, στις ταπεινές ζωές που βιώνουν λάθρα, οι αλαφροΐσκιωτοι και οι περιθωριακοί των συστημάτων και των εξουσιών.
Για πολλούς (όπως συνέβη και σ’ εμάς) ο τρόπος που βλέπουμε τον κινηματογράφο αλλά και τα πράγματα γύρω μας, που αντιλαμβανόμαστε το χρόνο και τις καταστάσεις, έχει επηρεαστεί ριζικά από τις ιστορίες, τις εικόνες και τα λόγια του αποφασισμένου, αταλάντευτου δαιμονικού δημιουργού. Την τελευταία βραδιά στις Κάννες, ο Tarr ρωτήθηκε από την Ουγγρική τηλεόραση, για τη γνώμη του περί των Φεστιβάλ και του σινεμά γενικότερα:
«Υπάρχουν δύο ειδών φιλμ. Αυτά από το Χόλιγουντ που είναι για τα κόκκινα χαλιά κι αυτά που κάνουμε εμείς» ήταν η χωρίς φόβο και πάθος απάντηση.
Προσυπογράφουμε, γνωρίζοντας πως οι δρόμοι μας θα ξανασυναντηθούν.
Βελισσάριος Κοσυβάκης
ΟΙ ΤΑΙΝΙΕΣ ΤΟΥ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΟΣ
Οικογενειακή Φωλιά, 1977, 100', ασπρόμαυρο
" Το πρώτο βήμα αυτού του νεαρού δημιουργού είναι ένα αυθεντικό καλλιτεχνικό αριστούργημα"
Istvan Zugan - Uj Tukor
Ξενοδοχείο Μάγκνεζιτ, 1978, 10', ασπρόμαυρο
Η πρώτη ταινία μικρού μήκους του Tarr, από μια συλλογή ταινιών του Στούντιο Tarasulas
O Αουτσάιντερ. 1979, 122', έγχρωμο
" Όπως λέει και ο Tarr, δεν υπάρχει τίποτα αστείο εδώ πέρα. Οι άνθρωποι υποφέρουν, από τους ίδιους τους τους εαυτούς κι από το φοβερό περιβάλλον."
Zsolt Papp - Filmkultura
Προκατασκευασμένες σχέσεις, 1982, 82', ασπρόμαυρο
" Βρισκόμαστε στην κόλαση. Εκεί όπου οι άνθρωποι, παρά τις επιθυμίες τους ή τις προσπάθειές τους, το μόνο που καταφέρνουν είναι να πληγώνουν τους συνανθρώπους τους".
Elemer Hankiss
Μάκβεθ, 1982, 72', έγχρωμο
Ένα από τα πιο δυσεύρετα έργα του Tarr, τηλεοπτική μεταφορά του Σεξπηρικού δράματος. Δύο και μοναδικά μονοπλάνα, σηματοδοτούν τη στυλιστική στροφή του μεγάλου δημιουργού.
Φθινοπωρινό Αλμανάκ, 1983, 120', έγχρωμο
" Εξελίσσοντας την δραματική ένταση των έργων του Στρίνμπεργκ και την αμεσότητα των έργων δωματίου του Μπέργκμαν, ο Tarr, δημιουργεί μια φορτισμένη ατμόσφαιρα, ένα ανήσυχο περιβάλλον."
Jonathan Rosenbaum - Chicago Reader
Κολαστήριο, 1987, 122', ασπρόμαυρο
" Το "Κολαστήριο" αποπνέει μια υπνωτική, αλλόκοτη ποιότητα. Μας προσφέρει μια υπερβατική αποκάλυψη που παραπέμει στον Ταρκόφσκι."
Peter Brandshaw, Guardian
Το τελευταίο καράβι, 1990, 31', έγχρωμο
Μια νέα κοινωνία ανατέλλει, τα λείψανα του κομουνισμού ενταφιάζονται κι οι πρώτοι πειρασμοί του καπιταλισμού έχουν αρχίσει την πολιορκία
Satantango, 1994, 435', ασπρόμαυρο (τριπλό dvd)
" Συντριπτικό, κάθε λεπτό του συναρπαστικό. Θα μπορούσα να το βλέπω συνεχώς για την υπόλοιπη ζωή μου", Susan Sontag
Ταξίδι στην μεγάλη Ουγγρική πεδιάδα, 1995, 31', έγχρωμο
" Ξεφύλισσα την ιστορία κι έφτασα στην τελευταία σελίδα της". Ένας φόρος τιμής στον μεγάλο Ούγγρο ποιητή Σάντορ Πέτροφι.
Οι Αρμονίες του Werckmeister, 2000, 145', ασπρόμαυρο
" Μια ταινία για την Αποκάλυψη, την Δημιουργία, τον Λεβιάθαν, την αρμονία και τη δυσαρμονία, ένας εμπνευσμένος συνδυασμός Λιντς, Χέρτσοκ, Κάφκα και Μέλβιλ.", Nigel Andrews, Financial Times
Πρόλογος, 2004, 4', ασπρόμαυρο
200 άνεργοι περιμένουν στη σειρά στην πιο φτωχή συνοικία της παγωμένης Βουδαπέστης. Ο τελεσίδικος πρόλογος ενός "οράματος για την Ευρώπη".
BÉLA TARR
ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ο Béla Tarr γεννήθηκε το 1955 στο Πεκ της Ουγγαρίας. Από τα 16 του αρχίζει να γυρίζει ερασιτεχνικά super 8. Αργότερα εργάστηκε στο Εθνικό Οίκο Κουλτούρας και Ανάπλασης. Τα ερασιτεχνικά φιλμάκια του τράβηξαν την προσοχή των ανθρώπων του στούντιο Béla Balazs, που τον βοηθούν να γυρίσει την πρώτη του ταινία . Μετά από μια σειρά έργων που συνδυάζουν τον σοσιαλιστικό ρεαλισμό με τον ανθρωποκεντρισμό του Κασσαβέτη, συνεργάζεται μόνιμα με τον συγγραφέα László Krasznahorkai αλλά και με τη σύζυγό του και μοντέζ των έργων του Ágnes Hranitzky σε μια σειρά ταινιών με εντελώς προσωπική αφηγηματική, εικαστική αλλά και φιλοσοφική άποψη.
Το σύνολο του έργου του έχει προβληθεί στα μεγαλύτερα φεστιβάλ (Τορόντο, Μόντρεαλ, Νέα Υόρκη, Λονδίνο, Θεσσαλονίκη), ενώ οι επιφανέστεροι κριτικοί (Susan Sontag, Jonathan Rosenbaum, Roger Ebert)αλλά και πολλοί σημαντικοί σκηνοθέτες (Jim Jarmush, Gas Van Sant), τον κατατάσσουν ανάμεσα στους κορυφαίους δημιουργούς όλων των εποχών.
BÉLA TARR
ΦΙΛΜΟΓΡΑΦΙΑ
1977: ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΦΩΛΙΑ
1978: ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ MAGNEZIT (μικρού μήκους)
1981: Ο ΑΟΥΤΣΑΙΝΤΕΡ
1982: ΠΡΟΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΜΕΝΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ
1982: ΜΑΚΒΕΘ
1985: ΦΘΙΝΟΠΩΡΙΝΟ ΑΛΜΑΝΑΚ
1988: ΚΟΛΑΣΤΉΡΙΟ
1990: ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΚΑΡΑΒΙ
1994: SATANTANGO
1995: ΤΑΞΊΔΙ ΣΤΗΝ ΟΥΓΓΡΙΚΗ ΠΕΔΙΑΔΑ (μικρού μήκους)
2000: ΟΙ ΑΡΜΟΝΙΕΣ ΤΟΥ WERCKMEISTER
2004: ΠΡΟΛΟΓΟΣ (VISIONS OF EUROPE)
2007: Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΑΠ' ΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ
BÉLA TARR
ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ
Ο Tarr δε μας δίνει το ασυνήθιστο, υπερβάλλει με το συνηθισμένο.
Susan Sontag, δοκιμιογράφος, κριτικός κινηματογράφου
Βλέποντας τις ταινίες του στη σειρά, γίνεται φανερό πως ο Tarr δεν επινοεί ένα σύστημα, αλλά δημιουργεί ένα δρόμο.
Η μαγευτική πορεία του Tarr κατευθύνεται στο πιο καίριο, στο πιο βαθύ σημείο της δυστυχίας της ύπαρξης. Πραγματικά αξίζει να ταξιδέψουμε μαζί του. Η ανταμοιβή βρίσκεται σε κάθε στάδιο του δρόμου.
Stephane Bouquet, Cahiers Du Cinema
Ο Tarr μας θυμίζει, την παράδοξη και όμορφη δυναμική του αφηγηματικού κινηματογράφου που κρύβεται συχνά πίσω από τις προβλέψιμες συμβάσεις κάι φόρμουλες.
Μια ασυνήθιστη εμπειρία. Ένα ασυνήθιστο ονειρικό κινηματογραφικό γεγονός.
Έχει στοιχείωσει την ύπαρξή μου.
Jim Jarmusch, Σκηνοθέτης
Ένας εντελώς νέος κινηματογράφος που ξεκινάει πάλι απ' την αρχή, ένα χαμένο Rosebud, μια από τις πολλές κατευθύνσεις που μπορούσε να πάρει το σινεμά πριν μας πάρει η κάτω βόλτα.
Ένας δρόμος που θα μπορούσε να έχει ακολουθήσει το σινεμά πριν μας πάρει η κάτω μπάλα. Ο Tarr είναι ένας από τους ελάχιστους γνήσιους οραματιστές του κινηματογράφου.
Gas Van Sant, Σκηνοθέτης
Το έργο του Tarr είναι ό,τι πιο καινούργιο και συναρπαστικό έχει κυκλοφορήσει τα τελευταία χρόνια
Μιχάλης Δημόπουλος, Διευθυντής Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης
Όταν ζεις μια ταινία του Tarr, είτε επιβιώνεις είτε όχι. Τόσο απλά, δεν έχεις επιλογή.
Αθηνά Τσαγγάρη, Σκηνοθέτις, επιμελητής της έκδοσης του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης
Οι ταινίες του Tarr ιχνηλατούν την πνευματική αλλά και την υλική κατάρρευση των ονείρων
της Ευρώπης αλλά και της Αμερικής με μια δημιουργικότητα που δεν απαντάται πλέον στο σύγχρονο κινηματογράφο.
Η εξέλιξη της φόρμας στο έργο του εκφράζει ένα ευρύτερο ενδιαφέρον για την δυνατότητα, πως ο μοντέρνος κινηματογράφος δεν θα ασχολείται μόνο με τον ερωτισμό
αλλά και με την ηθική"
Rob Tregenza, Anthology Film Archives
Η ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΑ ΤΑΙΝΙΑ ΤΟΥ BÉLA TARR
“Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ
ΑΠΟ ΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ”
ΥΠΟΨΗΦΙΑ ΓΙΑ ΧΡΥΣΟ ΦΟΙΝΙΚΑ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΑΝΝΩΝ 2007
Σύνοψη
Ο Μαλόιν διάγει μια απλοϊκή ζωή χωρίς καμία προοπτική στην άκρη της απέραντης θάλασσας. Ούτε που διακρίνει τον κόσμο που τον περιτριγυρίζει, έχει ήδη αποδεχτεί την αργή και αναπόφευκτη καταστροφή του περιβάλλοντα κόσμου του και την απόλυτη μοναξιά του.
Όταν γίνεται μάρτυρας σε φόνο, η ζωή του ξαφνικά αλλάζει.
Έρχεται αντιμέτωπος με θέματα που άπτονται της ηθικής, της αμαρτίας, της τιμωρίας, τη γραμμή μεταξύ της αθωότητας και της συνέργειας σε ένα έγκλημα, και αυτή η κατάσταση της περισυλλογής τον οδηγεί στην οντολογική απορία για την σημασία και την αξία της ύπαρξης.
Το έργο μιλά για την επιθυμία, για την άφθαρτη αναζήτηση μιας ζωής ελευθερίας και ευτυχίας, για ψευδαισθήσεις που ποτέ δε θα πραγματοποιηθούν- για τα πράγματα που μας δίνουν ενέργεια για να συνεχίσουμε να υπάρχουμε, να κοιμηθούμε και να ξυπνήσουμε το επόμενο πρωί... Η ιστορία του Μαλόιν είναι η δική μας- όλων εκείνων που αμφιβάλλουν και μπορούν ακόμη να θέτουν ερωτηματικά για την ταπεινή μας ύπαρξη.
Κριτικές
Ένα δηλητηριώδες έργο, “Ο Άνθρωπος απ' το Λονδίνο” έχει στοιχειωθεί από απόκοσμες, δυνατές εικόνες που καταφέρουν να φτάσουν στα βάθη της ψυχής, εκεί όπου οι λέξεις δε φτάνουν. Ο Ταρρ απέδειξε ξανά πως είναι ένας υπαρξιακός οραματιστής.
Δημήτρης Εϊπίδης, Φεστιβάλ Τορόντο
Ο όρος “film noire” επαναπροσδιορίζεται μέσα από την ταινία του Béla Tarr “Ο Άνθρωπος από το Λονδίνο”.
Jonathan Romney, Screen Daily
“O Άνθρωπος απ' το Λονδίνο” του Ούγγρου Béla Tarr, αναδύεται και πάλι στην επιφάνεια του φεστιβάλ των Καννών, σαν ένα τεράστιο σώμα εξαντλημένο αλλά πληρωμένο με θυσίες.
Shellac /Yannick Casanova, Le monde.
Αυτό που προσπαθεί να κάνει ο Ταρρ, παρά τις απίστευτες δυσκολίες που προέκυψαν κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων, είναι μια ιδιοφυϊής στυλιστική άσκηση, και, παρότι ήταν σκληρή και άγρια ταυτόχρονα, με άγγιξε πολύ βαθιά.
Jean Simenon
Ο BÉLA TARR ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΑΙΝΙΑ “Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ”
Αν πρέπει να πω γιατί μου αρέσει και γιατί βυθίστηκα σε αυτήν την ιστορία, τότε η αυτόματη απάντηση είναι γιατί πραγματεύεται ταυτόχρονα το αιώνιο και το καθημερινό. Την ίδια στιγμή, πραγματεύεται το κοσμικό και το ρεαλιστικό, το θείο και το ανθρώπινο και, στο μυαλό μου, περιλαμβάνει το όλον της φύσης και του ανθρώπου, όπως ακριβώς περιέχει και τη μικρότητά τους.
Αγάπησα το Μαλόιν. Ο Μαλόιν ζει απλοϊκά, χωρίς καμιά προοπτική, δίπλα στην απέραντη θάλασσα, προσέχει ελάχιστα, αν όχι καθόλου, τον κόσμο που τον περιβάλλει, αποδέχεται την αργή και αναπόφευκτη φθορά του και την σχεδόν απόλυτη απομόνωσή του. Σταδιακά οι επαφές του βουλιάζουν και γίνονται μηχανικές, ίσως παραμένει πιο κοντά στην κόρη του Ενριέτ.
Όταν Ο Μαλόιν γίνεται μάρτυρας ενός φόνου, η ζωή του αλλάζει. Πρέπει να αντιμετωπίσει το ηθικό δίλημμα του στο τι συνίσταται ένα έγκλημα και η τιμωρία του, που υπάρχει η γραμμή μεταξύ αθωότητας και συνέργιας σε έγκλημα, ο σκεπτικισμός τον οδηγεί να αναρωτηθεί για τι βαθύ μήνυμα και την αξία της ύπαρξης.
Ο πειρασμός για μια καινούρια ζωή καλύτερης ποιότητας τον κυριεύει. Ο Μαλόιν περνάει το πιο σημαντικό τεστ, κι αφού έχει διαπράξει το πιο σοβαρό των εγκλημάτων, ακόμη και με την αθωότητα του χαμένη, προσπαθεί να σώσει την τιμή του. Γερασμένος, φαλακρός και ρυτιδιασμένος, τελικά γίνεται άντρας. Αλλά η ανθρωπότητα και η σοφία είναι πολλά μαζί για να ζει κανείς. Η προσπάθεια του να χτίσει μια καινούρια και διαφορετική ζωή αποτυχαίνει. Η ιστορία του Μαλόιν είναι η δική μας ιστορία, προσωπικά την αισθάνομα απόλυτα δική μου, οικεία και κοντινή, εχθρική και σκληρή, όπως ακριβώς και ο κόσμος που μας περιβάλλει.
Ο τόνος της ταινίας είναι προσωπικός, κάθε κομμάτι δείχνει το πως βλέπω τον κόσμο και μέσω της απλότητας του στυλ, προσπαθώ να ζωντανέψω την πολυπλοκότητα του εργατικού κόσμου που περιβάλλει τον Μαλόιν, με όση το δυνατόν περισσότερη αυθεντικότητα και τρυφερότητα.
Αν πρέπει να περιγράψω το στυλ και τη δομή της ταινίας, θα έπρεπε πρώτα να πω ότι η σύνθεση και ο ρυθμός καθορίζονται από τη μονότονη εργασία του Μαλόιν. Είμαστε μόνιμα στη δική του πλευρά, τον ακολουθούμε και βλέπουμε τα πράγματα μέσα από τα μάτια του. Ανεβαίνουμε τα σκαλοπάτια προς την καμπίνα του και τα κατεβαίνουμε μαζί του όταν πηγαίνει στο καφέ. Πίνουμε μαζί του ένα μπράντυ και πηγαίνουμε και αγοράζουμε ψάρι για το γεύμα.
Αυτές οι μέρες επαναλαμβάνονται με διαφορετικό μήνυμα κάθε φορά, η μονομαχία του Μαλόιν με τον Μπράουν και η αυξανόμενη ένταση γεννά ένα νέο πλαίσιο.
Ό,τι έχουμε δει μεταλάσσεται σε κάτι καινούριο, ό,τι μας ήταν οικείο γίνεται ξένο, ό,τι ήταν εύκολο γίνεται δύσκολο, ότι ήταν απλό και σύνηθες γίνεται απειλητικό. Μπαίνουμε σε αυτό το σπιράλ, ακολουθώντας κάθε του στροφή. Η προσοχή μας στρεφεται στο εσωτερικό προτσές του ανθρώπου.
Η κάμερα που κινείται αδιάκοπα βρίσκει τα μάτια του, ακολουθεί όλα τα σημάδια της μετα-επικοινωνίας και ζουμάρει μαλακά από γκρο πλαν μέχρι τα κοντινα. Η κάμερα είναι μέσα και έξω ταυτόχρονα, εστιάζει στα πρόσωπα, ειδικά στα μάτια. Παρόλα αυτά σε κάθε πλάνο κοιτάζουμε προς τα έξω, βλέπουμε το λιμάνι και τη θάλασσα, νιώθουμε κοντά της, μέσα σε αυτήν την πρόκληση της ατέρμονης ελευθερίας.
Οι ομιχλώδεις, γκρίζες, ασπρόμαυρες εικόνες, οι κινούμενες σκιές κάτω από το μικρά φώτα και το σεληνόφως που αντικατοπτρίζεται μέσα στο λιμάνι,χάρισαν μια εξαιρετική ομορφιά στο δράμα που εξελίσσεται μπροστά μας.
Το έργο μιλά για την επιθυμία, την ακούραστη επιθυμία του ανθρώπου για μια ζωή ελευθερίας και ευτυχίας, για ονείρατα που ποτέ δε θα πραγματοποιηθούν, για όλα εκείνα που μας δίνουν τη δύναμη να συνεχίσουμε να ζούμε, να πάμε για ύπνο και να σηκωθούμε το επόμενο πρωί και εις αεί... Είμαι πεπεισμένος ότι η ιστορία του Μαλόιν δεν ανήκει μόνο σε εμένα, αλλά και σε όλους εκείνους που αμφιβάλλουν και αναρωτιούνται για την ταπεινή μας ύπαρξη, κι όμως είναι ικανή να αντισταθούν στον πειρασμό: σε όλους εκείνους που έχουν το κουράγιο να διατηρήσουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
BELA TARR
