ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ | LINKS | ENGLISH

THE MAGIC FLUTE

Ο μαγικός αυλός

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΗΜΕΝΗ ΟΠΕΡΑ

«Ο Μαγικός Αυλός» είναι όπερα και όχι… κινηματογραφικό έργο! Ο Κένεθ Μπράνα, ωστόσο, προσπάθησε, και ως ένα σημείο κατάφερε, να συνταιριάξει αυτές τις δυο τέχνες! Ο θεατής βλέπει όπερα και την ίδια στιγμή βλέπει κινηματογράφο! Ή το αντίστροφο…

Η ταινία του Κένεθ Μπράνα κράτησε τη θεατρική άποψη της όπερας, κράτησε τα θεατρικά ντεκόρ και τα κοστούμια. Κράτησε, ακόμα, τους θεατρικούς ερμηνευτές (οι ηθοποιοί της είναι λυρικοί τραγουδιστές και όχι σταρ του κινηματογράφου). Την ίδια στιγμή, όμως, έχουμε «σπάσιμο» των θεατρικών σκηνών σε πλάνα. Έχουμε κινηματογραφική ανάλυση των δραματικών στοιχείων και των συγκρούσεων. Έχουμε κινηματογραφική αφήγηση της ιστορίας (πλάνα-ντεκουπάζ). Έχουμε ρεαλιστικότερο παίξιμο.

Πέτυχε το πείραμα; Σε πολλές στιγμές ναι, σε άλλες όχι! Όσες φορές, πάντως, τα δυο καλλιτεχνικά είδη, οι δυο καλλιτεχνικές γλώσσες, βρίσκουν την «κοινή συνισταμένη», συγχρονίζονται δηλαδή, τότε «Ο μαγικός αυλός», με τη βοήθεια της θαυμάσιας μουσικής του, φυσικά, απογειώνεται.

«Ο μαγικός αυλός» δεν είναι η πρώτη φορά που μεταφέρεται στον κινηματογράφο. Το 1975 ο Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, παρεμβαίνοντας στο λιμπρέτο και αλλάζοντας τις ιδιότητες κάποιων από τους ήρωες της όπερας, έφτιαξε το «δικό» του «Μαγικό αυλό». Ένα «Μαγικό αυλό», πιο στοχαστικό, πιο πολιτικοποιημένο! Ο Κένεθ Μπράνα, δεν έκανε ιδεολογικές αλλαγές στο κείμενο, ούτε άλλαξε ρόλους στους ήρωες. Αυτός, απλώς, μετέφερε το χρόνο. Ο δικός του «Μαγικός αυλός» διαδραματίζεται στη διάρκεια του Α΄ παγκοσμίου πολέμου.

Η πρεμιέρα του «Μαγικού Αυλού», του Βόλφγκαγκ Αμαντέους Μότσαρτ (1756-1791), δόθηκε σε ένα σκοτεινό και απομακρυσμένο θέατρο της Βιέννης, στις 30 Σεπτεμβρίου, του 1791. Η υποδοχή της όπερας ήταν υποτονική. Με την επιμονή, όμως, του Εμανουέλ Σικάνεντερ (1751-1812), ο οποίος είχε γράψει το λιμπρέτο και έπαιζε και το ρόλο του Παπαγκένο, η παράσταση συνεχίστηκε. Και πολύ καλά έκανε. Γιατί ένα χρόνο αργότερα, το Νοέμβριο του 1792, «Ο Μαγικός αυλός» γιόρτασε θριαμβευτικά τις 100 παραστάσεις του! Στη γιορτή, δυστυχώς, δεν ήταν παρόν ο Μότσαρτ! Είχε πεθάνει στις 5 Δεκεμβρίου, του 1791, από νεφρική ανεπάρκεια!

Πολλοί θεωρούν πως ο «Μαγικός αυλός» περνάει μασονικές απόψεις. Σε αυτό βοηθάει, πέρα από αυτά που λέγονται στο λιμπρέτο, και το γεγονός, ότι τόσο ο Αμαντέους Μότσαρτ, όσο και ο Εμανουέλ Σικάνεντερ, ήταν και οι δυο μασόνοι. Άλλοι, ωστόσο, και είναι οι περισσότεροι αυτοί, μέσα στο «Μαγικό αυλό», βλέπουν μεγάλες συγγένειες και μεγάλες ταυτίσεις με το διαφωτισμό. Με το πρόσωπο της βασίλισσας ταυτίζουν το σκοταδισμό και με το πρόσωπο του Σαράστρο το φως και τη γνώση.

Και οι δυο πλευρές, αλλά και οι «ουδέτεροι» ακροατές του «Μαγικού αυλού», αναγνωρίζουν πως το έργο είναι βαθιά επηρεασμένο από τη φιλοσοφία και την ιδεολογία του διαφωτισμού. Και ταυτόχρονα αναγνωρίζουν πως οι δημιουργοί του γοητεύονται το ίδιο τόσο από το καλό όσο και από το κακό. Για το καλό, βέβαια, δεν γίνεται λόγος. Η θέση των δημιουργών του είναι καθαρή. «Έρχεται σα δυνατές αχτίδες του ήλιου, που σβήνουν με τη λάμψη τους και το φως τους τα σκοτάδια». Η περιγραφή του κακού, όμως, τα σκοτάδια, δεν είναι αποτρόπαια. Στο θεατρικό «Μαγικό αυλό», ό,τι αντιπροσωπεύει το κακό και το σκοταδιστικό είναι εξίσου γοητευτικό και ελκυστικό με το καλό. Αυτό με την πρώτη ματιά φαντάζει αντίφαση και σύγχυση. Στην πραγματικότητα, όμως, αυτό δυναμώνει τα δυο άκρα και κάνει την πάλη δυσκολότερη, σκληρότερη και, τελικά, πιο ενδιαφέρουσα!

Στην ταινία τα πράγματα, δεν είναι τόσο πολύπλοκα! Το κακό ( βασίλισσα), και το καλό (Σαράστρο), είναι πιο ευδιάκριτα! Εκείνο που κυριαρχεί είναι το θετικό. Πολλές φορές, μάλιστα, αυτή η κυριαρχία γίνεται με απλουστευτικό και διδακτικό τρόπο, μειώνοντας έτσι τον υπαινικτικό λόγο, ο οποίος δίνει γοητεία στην τέχνη…

Ο χώρος δεν μας παίρνει να αναλύσουμε και να εξηγήσουμε τους λόγους για τους οποίους «Ο Μαγικός αυλός» θεωρείται, και είναι, όπερα-πρόκληση για τους λυρικούς! Υπάρχουν στιγμές στο μουσικό αυτό έργο, που είναι σημεία αναφοράς και πεδία δημιουργικού συναγωνισμού, για τους καλλιτέχνες. Ο θεατής της ταινίας, ακόμα και αυτός που δεν είναι φίλος της όπερας, θα ευχαριστηθεί (ακουστικά) πολλές στιγμές. Και θα διαπιστώσει πως οι τραγουδιστικές ερμηνείες απαιτούν εκπαιδευμένους και άξιους καλλιτέχνες.

Νίκος Αντωνάκος
(Αυτή η κριτική δημοσιεύεται με την άδεια της εφημερίδας Ριζοσπάστης)

Ο μαγικός αυλός
(The magic flute)
Σκηνοθεσία: Kenneth Branagh
Σενάριο: Kenneth Branagh, Stephen Fry,
Φωτογραφία: Roger Lanser
Μοντάζ: Michael Parker
Ήχος: Ian Wilson
Κοστούμια: Christopher Oram
Σκηνικά: Celia Bobak
Ειδικά εφέ: David Harris
Ερμηνεύουν: Joseph Kaiser (Ταμίνο), Amy Carson (Παμίνα), René Pape (Σαράστρο), Lyubov Petrova (Βασίλισσα), Benjamin Jay Davis (Παπαγκένο), Silvia Moi (Παπαγκένα), Tom Randle (Μονοστάτος), Ben Uttley (προσκυνητής), Teuta Koço (πρώτη κυρία), Louise Callinan (δεύτερη κυρία), Vanessa Ashbee (ακόλουθος του Σαράστρο), Kim-Marie Woodhouse (τρίτη κυρία), Rodney Clarke (αξιωματικός), Charne Rochford (αξιωματικός)
Παραγωγή: Pierre-Olivier Bardet, Simon Moseley
Έτος παραγωγής: 2006
Χώρα παραγωγής: Αγγλία, Γαλλία
Χρόνος: 140΄
Εταιρεία διανομής: Audio Visual.

Ο ΜΑΓΙΚΟΣ ΑΥΛΟΣ