PERSEPOLIS
Περσέπολις
ΤΟ ΡΟΖ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΚΟΚΚΙΝΟ
Μια βιωματική ταινία είναι αυτονόητο ότι πάσχει από υποκειμενισμό. Όχι μόνο αυτονόητο είναι, αλλά και επακόλουθο αφού ο σκηνοθέτης διηγείται τη δική του, την προσωπική του ιστορία. Θα μπορεί, λοιπόν, να ρωτήσει κάποιος, αν μέσα σε όλα αυτά μπορούμε να βρούμε την «αλήθεια». Τότε θα έρθει μια δεύτερη ερώτηση: «Ποια αλήθεια;». Υπάρχει μόνο μια αντίληψη για την πραγματικότητα; Υπάρχει η μονοδιάστατη αντίληψη του κόσμου; Μπορεί και να υπάρχει, αλλά κάτω από ολιγαρχικά και καταπιεστικά καθεστώτα. Και αυτό το είδος του φασισμού αυτή η ταινία θέλει να καταγγείλει.
Η ιστορία της Μάρτζι είναι ένα παράδειγμα. Σίγουρα υπάρχουν δεκάδες χιλιάδες τέτοιες ιστορίες που φτιάχνουν το παζλ της καταπιεστικής εξουσίας του πατέρα του Σάχη, του ίδιου του Σάχη και των ισλαμιστών που επέβαλαν το θεοκρατικό κράτος. Όμως δεν μπορούμε σε μια ταινία να δούμε και να παρακολουθήσουμε όλες αυτές τις ιστορίες, ένα παράδειγμά τους μας αρκεί.
Εδώ έχουμε ένα εννιάχρονο κοριτσάκι που ζει με τη φιλελεύθερη οικογένειά της στην Περσία. Κινδυνεύει, όπως και άλλα που έχουν την τύχη να γεννηθούν από οικογένειες δημοκρατικές. Τη φυγαδεύουν, λοιπόν, στην Ευρώπη. Θα ξαναγυρίσει, θα παντρευτεί και τελικά θα μείνει μόνιμα στη Γαλλία, στο Παρίσι. Είναι η ιστορία της Μαργιάν Σατραπί, η ίδια ιστορία που βλέπουμε σε ταινίες του Μαχμαλμπάφ, της γυναίκας του και της κόρης του, του Παναχί και του Κιαροστάμι… Δεν είναι η πρώτη ταινία που θίγει αυτό το θέμα. Είναι η πρώτη που κάνει αυτή την ιστορία ανιμέισιον.
Η Σατραπί έχει κάνει πιο μπροστά κόμικ της προσωπικής της ιστορία, όταν πήγε μόνιμα στο Παρίσι. Τη μετέφερε στον κινηματογράφο, όπου οι φιγούρες της μοιάζουν πολύ με τις ανθρώπινες. Δεν έχουν κάτι το υπεράνθρωπο ή το αφελές, κινούνται και συμπεριφέρονται όπως οι άνθρωποι. Η αφήγηση είναι πολύ στρωτή, κατανοητή και από τον πιο αδαή, ακόμα και από μικρά παιδιά. Ένας πολύ καλός κινηματογράφος που ξεχώρισε, κέρδισε βραβεία και προτείνεται για Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας.
Ας μην ξεχνάμε ότι, εδώ και 10 χρόνια περίπου, ο ιρανικός κινηματογράφος κατέκτησε τις αγορές της Δύσης, αναγνωρίστηκε σε όλες τις χώρες, βγήκε από τα σύνορα του Ιράν, οι δημιουργοί του όμως δεν μπόρεσαν να φανούν στην πατρίδα τους, να έχουν, τουλάχιστον, την ελευθερία να κάνουν αυτό που θέλουν. Στιγματίζουν την καταπίεση και αν αυτό είναι κακό, τότε είναι εγκληματίες!! Το Ιράν, σίγουρα, περνά δύσκολες στιγμές, κανείς δε θέλει να γίνει σαν το Ιράκ, αλλά κανείς δε θέλει, επίσης, να μην υπάρχει ελευθερία. Άρα τέτοιες φωνές πρέπει να τις προσέχουμε. Αν είναι καλλιτεχνικά άρτιες, τότε θα πρέπει να μας προβληματίζουν και σαν καλλιτεχνικό έργο.
Γιάννης Φραγκούλης
Η «Περσέπολις» πραγματικά εντυπωσιάζει! Με ένα εξαιρετικά ευγενικό σκίτσο (καλαίσθητες ολόσωμες ανθρώπινες φιγούρες) μας διηγείται, με τη φόρμα των κανονικών ταινιών (με ανθρώπους), την πρόσφατη ιστορία του Ιράν! Πρόκειται για βιογραφική, κατά κάποιον τρόπο, ταινία (η Μαρζάν Σατραπί είναι Περσίδα).Η ιστορία ξεκινάει τις τελευταίες μέρες του Σάχη και φτάνει μέχρι τις μέρες μας. Μας τη διηγείται ένα μικρό κορίτσι, που στο μεταξύ μεγαλώνει. Από 9 χρόνων που ήταν το 1978, όταν αρχίζει την αφήγησή της η ταινία, σήμερα, πια, είναι μια τριαντάχρονη γυναίκα. Και ζει στο Παρίσι!Η προοδευτική αστική οικογένεια της αφηγήτριας της ταινίας, για να γλιτώσει τη μικρή κόρη τους από τα καταπιεστικά καθεστώτα που διαδέχονταν το ένα το άλλο (η ίδια οικογένεια είχε διαρκώς θύματα από όλα τα καθεστώτα) τη «φυγάδεψε» στην Ευρώπη! Η μικρή, βέβαια, δεν έκοψε ποτέ την επαφή της με την πατρίδα της. Αντίθετα, κάθε φορά που έβρισκε συναισθηματικές δυσκολίες στο εξωτερικό, έτρεχε πίσω στην Τεχεράνη, για να γιομίσει τις μπαταρίες της. Και μετά, πάλι δυναμωμένη, γύριζε στον «ελεύθερο» κόσμο. Η ταινία, γενικά, είναι προοδευτική. Η οικογένεια της ηρωίδας είναι και αυτή γενικά προοδευτική. Δυο, μάλιστα, μέλη της οικογένειας (ο παππούς και ο θείος της μικρής αφηγήτριας) εκτελέστηκαν σαν κομμουνιστές (οι οποίοι αντιστάθηκαν στα καταπιεστικά καθεστώτα του πατέρα του Σάχη, του Σάχη, των σημερινών)! Αυτό όμως, το γενικά προοδευτικό, όταν μιλάμε για την ιστορία, δε φτάνει. Η πολιτική ανάλυση της ταινίας πάσχει από μικροαστισμό. Η ταινία αρκετές φορές κλείνει το μάτι στον «αναρχισμό». Ξέρετε, τον «αναρχισμό» των Εξαρχείων! Τον «αναρχισμό» που χαϊδεύει τα αυτιά.Ένα άλλο επιλήψιμο σημείο της ταινίας, που την κάνει εξαιρετικά ευάλωτη, και σε συνδυασμό με την αποδοχή και τα βραβεία που αποσπά (βραβείο Κανών, επίσημη πρόταση της Γαλλίας για τα Όσκαρ) ακόμα και ύποπτη για πολλούς, είναι το γεγονός πως δεν παίρνει θέση για την άμεση απειλή που δέχεται σήμερα η πατρίδα της. Η ισοπεδωτική κριτική της δίνει αρκετά όπλα στην Αμερικάνικη προπαγάνδα. Διευκολύνει όλους όσοι θέλουν να πείσουν ότι το σημερινό καθεστώς πρέπει να ανατραπεί. Όχι, βέβαια, από το λαό του Ιράν, αλλά από τους δυτικούς ελευθερωτές. Τους Αμερικάνους και τους λακέδες τους!Μπορεί οι δημιουργοί της ταινίας να είναι αθώοι! Και μακάρι να είναι τέτοιοι! Να είναι γενικά και κάτω απ΄ όλες τις συνθήκες φιλελεύθεροι, αφού έτσι επέλεξαν να ζήσουν! Όμως, οι Αμερικάνοι έχουν ήδη σηκώσει το όπλο, έχουν οπλίσει και απειλούν το Ιράν. Μια ταινία που μιλάει για την Περσία και δεν αναφέρεται σε αυτή την απειλή, η οποία από στιγμή σε στιγμή θα πραγματοποιηθεί, είναι, το λιγότερο, προβληματική ταινία! Όλα τα θετικά, που είπαμε για την ταινία, ισχύουν!
Νίκος Αντωνάκος
(Αυτή η κριτική δημοσιεύεται με την άδεια της εφημερίδας Ριζοσπάστης)
Περσέπολις
(Persepolis)
Σκηνοθεσία: Marjane Satrapi, Vincent Paronnaud
Σενάριο: Marjane Satrapi, Vincent Paronnaud
Σχεδιασμός: Marisa Musy
Μοντάζ: Stéphane Roche
Μουσική: Olivier Bernet
Ήχος: Jean-Alexandre Villemer
Καλλιτεχνική διεύθυνση: Marc Jousset
Ειδικά εφέ: Frank Mivet, Stéphane Roche
Ερμηνεύουν: (φωνές των) Chiara Mastroianni (Μαριάν Σατραπί, έφηβος), Catherine Deneuve (μητέρα της Μαριάν Σατραπί), Danielle Darrieux (γιαγιά της Μαριάν Σατραπί), Simon Abkarian (πατέρας της Μαριάν Σατραπί), Gabrielle Lopes Benites (Μαριάν Σατραπί, παιδί), Gabrielle Lopes (Μαριά Σατραπί, μικρό παιδί), François Jerosme (Ανούς), Arié Elmaleh, Mathias Mlekuz, Jean-François Gallotte, Stéphane Foenkinos, Tilly Mandelbrot (Λάλι), Sean Penn (αγγλική βερσιόν), Iggy Pop (αγγλική βερσιόν), Gena Rowlands (γιαγιά, αγγλική βερσιόν)
Παραγωγή: Tara Grace, Xavier Rigault, Marc-Antoine Robert
Έτος παραγωγής: 2007
Χώρα παραγωγής: ΗΠΑ, Γαλλία
Χρόνος: 95΄
Χρώμα: Α/Μ
Χρονολογία διανομής: 8/11/07
Εταιρεία διανομής: PCV.
ΠΕΡΣΕΠΟΛΙΣ
