ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ | LINKS | ENGLISH

ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2006

Ένας ακόμη χρόνος έφυγε και δεν μπορούμε να πούμε ότι μας άφησε με τις καλύτερες των εντυπώσεων, μιλώντας από κινηματογραφικής σκοπιάς. Πολλά πράγματα δεν έγιναν, πολλά πράγματα πήγαν να γίνουν, αλλά τελικά δεν είχαμε αυτό που θέλαμε. Αν θα θέλαμε να κάνουμε τον απολογισμό μας με δύο λέξεις, τότε θα λέγαμε ότι είχαμε μια σαφέστατη υποχώρηση παρά μια πρόοδο, θα προσπαθήσουμε να φωτίσουμε όλο αυτό το ταμπλό βιβάν του ελληνικού κινηματογράφου, ρίχνοντας και κάποιες ματιές στο διεθνές πεδίο.

ΕΝΑΣ ΝΟΜΟΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΓΙΝΕ

Η Ελλάδα έχει μπει ήδη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Θα μου πείτε: «Αυτό είναι νέο, γιατί το επαναλαμβάνεις;». Νομίζω ότι η επανάληψη αυτού του γεγονότος είναι απαραίτητη επειδή τα βήματα της ουσιαστικής σύγκλισης, σχεδόν σε όλους τους τομείς είναι δειλά, αργά και διέπονται από τη λογική που λέει ότι τελικά για εμάς θα ισχύει κάτι το διαφορετικό, τελικά, έστω την τελευταία στιγμή θα τα καταφέρουμε. Όμως με αυτή τη μίζερη λογική φαίνεται ότι δε συμφωνεί η Ευρωπαϊκή Ένωση, επιμένουν να μας θεωρούν ισότιμα πλέον μέλη, πράγμα που σημαίνει ότι αυτό που ισχύει και για τους άλλους Ευρωπαίους, θα ισχύει και για εμάς.

Και για να έρθουμε στο θέμα μας, στον κινηματογράφο μπορεί να κάνουμε ένα βήμα εμπρός, αμέσως μετά γίνονται τρία βήματα πίσω. Θα επαναλάβω ότι ο κινηματογράφος είναι δύο πράγματα συγχρόνως: τέχνη και βιομηχανία. Για το δεύτερο σκέλος του απαραίτητος είναι ένας Νόμος που να προσδιορίζει με σαφήνεια τους όρους του ανταγωνισμού και της συνεργασίας. Αν δεν υπάρχει αυτός τότε απλά δεν μπορεί να υπάρξει μια ουσιαστική βιομηχανική ανάπτυξη. Είναι σαφές ότι δεν μπορούμε να ανταγωνιστούμε τους Ευρωπαίους έχοντας ένα Νόμο που βασίζεται ακόμα στα άρθρα που επί Μεταξά θεσμοθετήθηκαν, με τις ελάχιστες αλλαγές που έκανε η Μερκούρη, οι οποίες όμως δεν τηρήθηκαν. Αρχές τους 2006 έγινε μια προσπάθεια του τότε υπουργού Πολιτισμού, κ. Τατούλη, να έρθει ένας Νόμος για τον κινηματογράφο, το Σχέδιο Νόμου έφερε αντιμέτωπα όλα τα Σωματεία του χώρου με την ηγεσία του Υπουργείου -και καλά έκαναν- με αποτέλεσμα την απομάκρυνση του υπουργού και του Σύμβουλου Κινηματογραφίας, ταυτοχρόνως, αφού αυτή η θέση είναι προσωποπαγής.

Το γεγονός είναι ότι αυτό το Σχέδιο Νόμου προσπαθούσε να βάλει μέσα στο παιχνίδι το μεγάλο κεφάλαιο, μην εξασφαλίζοντας σχεδόν κανένα έλεγχο, ήθελε να αναπτύξει μια κινηματογραφία, χωρίς να βάλει τις βάσεις, έχτιζε στην άμμο. Ο νέος υπουργός Πολιτισμού, κ. Βουλγαράκης, είχε ανακοινώσει στα Σωματεία ότι αυτός ο Νόμος δε θα επανέλθει και ότι προγραμματίζει ένα Συνέδριο μέσα σε δύο μήνες. Τελικά, όπως ήταν λογικό, το Συνέδριο δεν έγινε και, με την πρωτοβουλία της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών, θα γίνει το Μάρτιο του 2007, πιθανόν. Ακόμη, πάντως δεν έχουμε ένα Νόμο με τον οποίο θα μπορέσουμε να βασίσουμε τις συγχρηματοδοτήσεις και τις συμπαραγωγές με τις άλλες χώρες και με την Ευρωπαϊκή Ένωση.

ΕΝΑ ΚΕΝΤΡΟ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ

Είχαμε, βέβαια, και τις εξελίξεις στο Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου. Ο Πρόεδρός του, κ. Βαλτινός (συγγραφέας και σεναριογράφος) , με το Βασίλη Μαζωμένο (σκηνοθέτη) και το Νίνο Φένεκ Μικελίδη (κριτικό κινηματογράφου), τα τρία διορισμένα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του, είχαν έρθει πολλές φορές σε κόντρες με τους εκπροσώπους των κινηματογραφικών Σωματείων. Κορυφαία ήταν η στιγμή που ο Βαλτινός αμφισβήτησε την υπογραφή της προηγούμενης Διοίκησης, με αποτέλεσμα να υπάρχει πρόβλημα στις διεθνείς συμπαραγωγές. Τότε τα διορισμένα μέλη ήταν η συντριπτική μειοψηφία, δεν παραιτήθηκαν, έστω από ευθιξία. Το πολύ αρνητικό κλίμα της Διοίκησης Βαλτινού κόντεψε να το πληρώσει όλος ο ελληνικός κινηματογράφος αφού υπήρχε σοβαρός κίνδυνος να μην έχουμε καμία ελληνική ταινία το 2006. Η απομάκρυνση Τατούλη έφερε και την αλλαγή ηγεσίας στο Ε.Κ.Κ.

Ψάχναμε να βρούμε ένα πρόσωπο αξιόπιστο που θα μπορούσε να αναλάβει τα ηνία. Νομίζω ότι η πιο καλή λύση ήταν η επιλογή του Γιώργου Παπαλιού. Ο άνθρωπος που στήριξε τη δεκαετία του 1960 το νέο ελληνικό κινηματογράφο, ο παραγωγός πολλών νέων, τότε, διάσημων, σήμερα, σκηνοθετών, ανάμεσα σε αυτούς και του Αγγελόπουλου, ο εφοπλιστής που ενδιαφέρθηκε με πάθος για την τέχνη του κινηματογράφου, ήταν η επιλογή που έχει ήδη φέρει μια αλλαγή: μια άλλη πολιτισμένη ατμόσφαιρα υπάρχει ήδη στο Ε.Κ.Κ. Περιμένουμε τα θαρραλέα βήματα που θα οριοθετήσουν την ανάπτυξη του ελληνικού κινηματογράφου.

ΚΑΙ ΑΥΤΗ Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Για ποια εκπαίδευση θα μπορούσαμε να μιλήσουμε που θα αφορά στον ελληνικό κινηματογράφο; Οι ιδιωτικές σχολές που λειτουργούν με ή χωρίς τη σφραγίδα ξένων Πανεπιστημίων, σίγουρα δεν αρκούν για να έχουμε μια ουσιαστική μόρφωση των αυριανών επαγγελματιών του κινηματογραφικού χώρου. Από την άλλη, οι διάφορες έδρες σε κάποια Πανεπιστήμια και το Τμήμα Κινηματογραφίας στη Θεσσαλονίκη, μας δίνουν την εικόνα ενός τριτοβάθμιου εκπαιδευτικού οργανισμού που δεν πείθει κανένα. Αρκεί να πούμε ότι το Τμήμα Κινηματογραφίας Θεσσαλονίκης δεν έχει ούτε αίθουσες διδασκαλίας, ούτε εργαστήρια, δεν έχει επανδρωθεί με αρκετούς επαγγελματίες και δασκάλους, άξιους να διδάξουν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, την ίδια στιγμή που στις γειτονικές χώρες υπάρχουν εξειδικευμένα Πανεπιστήμια ή Ακαδημίες για τον κινηματογράφο.

Ακόμα η σκέψη της Μερκούρη και του Φατούρου, υπουργοί Πολιτισμού και Παιδείας τότε, να εισαχθεί η Τέχνη σα διδακτέα ύλη στο Δημοτικό, το Γυμνάσιο και το Λύκειο, φαντάζει ακόμα επαναστατική. Θα αναρωτιόταν όμως κανείς: Με ποια προπαιδεία θα πάει κάποιος να σπουδάσει κινηματογράφο; Αρκεί η επαφή του με κάποιες εμπορικές και αμφιβόλου ποιότητας ταινίες; Και σε αυτό τον τομέα δεν έγινε απολύτως τίποτε, μόνο κάποιες σκέψεις που θα μας οδηγήσουν σε πειραματισμούς, με την εκπαιδευτική κοινότητα απούσα από αυτές τις διεργασίες.

ΤΑ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΑΙ ΟΙ ΛΕΣΧΕΣ

Πολλά τα Φεστιβάλ στην Ελλάδα και διαρκώς δημιουργούνται και άλλα. Αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό, αρκεί αυτά τα Φεστιβάλ να έχουν έστω μια ελάχιστη σύνδεση με την τοπική κοινωνία. Πολύ λίγα από αυτά το έχουν καταφέρει. Στα περισσότερα ασκούνται οι πολιτικές και οι επιλογές των καλλιτεχνικών υπευθύνων και σε κανένα δεν υπάρχει ένας σχεδιασμός που θα μας δώσει μια ταυτότητα του Φεστιβάλ, μια προσωπικότητα με την οποία θα μπορούσε να φανεί σαν ένα γεγονός στο εξωτερικό. Ο παραλογισμός είναι ο γιγαντισμός σχεδόν όλων, αρκεί να πούμε ότι ο προϋπολογισμός του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης ξεπερνά αυτόν του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου! Ποιο είναι όμως το όφελος όταν το κοινό δεν μπορεί να παρακολουθήσει παρά ένα ελάχιστο μέρος του προγράμματος, ουσιαστικά χάνεται η ευκαιρία αυτά τα Φεστιβάλ να παίξουν τον εκπαιδευτικό ρόλο που θα περιμέναμε.

Σε αυτό έρχεται να προστεθεί και το ζοφερό τοπίο των Κινηματογραφικών Λεσχών. Πολύ λίγες μπορούν να φέρουν αυτό τον τίτλο. Η Κινηματογραφική Λέσχη είναι αυτή που θα παίξει ταινίες εκτός του εμπορικού κυκλώματος, θα φέρει σε επαφή την ταινία με το κοινό, θα κοινωνήσει το μήνυμά της σε αυτούς που τη βλέπουν. Κατά συνέπεια, δεν μπορεί μια Λέσχη να παίζει εμπορικές ταινίες, θα πρέπει να βοηθηθεί οικονομικά για να παίξει ταινίες που δεν έρχονται στις κινηματογραφικές αίθουσες, να καλεί κάποιον να μιλήσει με το κοινό, με λίγα λόγια να είναι ένα κύτταρο πολιτισμού. Δυστυχώς όλο και λιγότερες Λέσχες λειτουργούν προς αυτή την κατεύθυνση.

ΟΙ ΤΑΙΝΙΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΕΙΣΙΤΗΡΙΑ

Οι ελληνικές ταινίες δεν έκοψαν και αυτή τη χρονιά τα εισιτήρια που περιμέναμε. Αποδείχτηκε ότι οι επιτυχίες που σημείωσαν κάποιοι σκηνοθέτες στο πρόσφατο παρελθόν δεν μπόρεσαν να δημιουργήσουν ένα κλίμα. Δε βοήθησαν, βέβαια, και οι ταινίες που δεν έπειθαν το κοινό να πάει να τις δει. Το πρόβλημα γίνεται μεγαλύτερο αν δούμε ότι η ελληνική ταινία δεν μπορεί να εξαχθεί στο εξωτερικό. Σπάνιες είναι οι περιπτώσεις συμπαραγωγών. Με άλλα λόγια, αν δε γίνει κάτι να αλλάξει αυτό το τοπίο, θα παίξουμε το ρόλο του χαμένου στην Ευρώπη, όπως και στον υπόλοιπο κόσμο. Ψάχνουμε ακόμα να βρούμε τον παραγωγό που θα δει την ταινία και σαν ένα εμπορικό προϊόν, όπως στην περίοδο του ελληνικού κινηματογράφου 1948-1970.

Χαμένη ήταν και η μάχη των εισιτηρίων στις κινηματογραφικές αίθουσες. Μείωση των εισιτηρίων, μείωση των θεατών, αυτό είναι ένα γεγονός που δεν μπορεί να το αμφισβητήσει κάποιος. Άλλοι λένε ότι φταίει η άσχημη οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα. Όμως κάποιες ταινίες έκοψαν ένα ικανοποιητικό αριθμό εισιτηρίων γιατί τράβηξαν την προσοχή των θεατών, από το περιεχόμενό τους μόνο, ενώ άλλες δεν τράβηξαν όπως θα περιμέναμε, για παράδειγμα ο «Κώδικας Ντα Βίντσι». Ο κινηματογράφος έκανε διεθνώς μια μεγάλη στροφή προς το πολιτικό περιεχόμενο, πλησιάζοντας τα ενδιαφέροντα του κοινού και βλέποντας την εποχή του. Κάτι τέτοιο δεν έχει συμβεί ακόμα στην Ελλάδα.

ΤΙ ΝΑ ΠΕΡΙΜΕΝΟΥΜΕ

Παρόλα αυτά να ελπίζουμε σε μια άλλη πολιτική τόσο από το υπουργείο Πολιτισμού όσο και από το Κέντρο Κινηματογράφου. Να περιμένουμε μια στροφή προς τους νέους Έλληνες σκηνοθέτες, είχαμε κάποια καλά δείγματα στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης 2006. Θα πρέπει να φτιάξουμε τον κινηματογράφο που θα πάρει τα ηνία από τους παλιούς και θα συνεχίσει την κινηματογραφική παραγωγή στη χώρα μας. Αυτό δε θα πρέπει να γίνει με συγκρούσεις, αλλά ήπια και μεθοδευμένα για να μην έχουμε παλινδρομήσεις, αλλά ανάπτυξη σε αυτό το κομμάτι της Τέχνης.

Ελπίζουμε να βρούμε τους παραγωγούς που θα πιστέψουν στο νέο πρόσωπο του ελληνικού κινηματογράφου, όχι για να κερδοσκοπήσουν αλλά για να το βοηθήσουν να αναπτυχθεί. Ευχόμαστε το 2007 να υπάρξουν όσο το δυνατό περισσότερες ομάδες που θα λειτουργήσουν όπως παλιά λειτουργούσαν οι Κινηματογραφικές Λέσχες, να διαμορφώσουν το κινηματογραφόφιλο κοινό έτσι ώστε να μη δέχεται οτιδήποτε, αλλά να μπορεί να διαλέγει την ποιοτική ταινία και να την καταλαβαίνει. Σε όλα αυτά θα επανέλθουμε με τα σημειώματά μας και τα αφιερώματά μας.

Ο κριτικός

τηλ. 6974123481 email: cineotenet.gr