ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ | LINKS | ENGLISH

29ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΤΑΙΝΙΩΝ ΜΙΚΡΟΥ ΜΗΚΟΥΣ ΔΡΑΜΑΣ

ΟΙ ΣΠΟΥΔΑΣΤΙΚΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ

Για ακόμη μια χρονιά θα αποφανθούμε ότι το σπουδαστικό επίπεδο ήταν πολύ χαμηλό. Αυτή τη χρονιά είχαμε μια συνολική εικόνα του εκπαιδευτικού χάρτη της Ελλάδας, στον κινηματογραφικό τομέα, και αυτό επειδή είχαμε δουλειές από όλες σχεδόν τις Σχολές. Μένει να δούμε και κάποια εργασία από το Τμήμα Κινηματογράφου, αλλά αυτό θα αργήσει, μάλλον δύο χρόνια, αν τελικά παραχθεί κάτι.

 

Από την Ειρήνη Βιανέλλη είδαμε μια αλληγορική εργασία, η οποία έφτανε στα όρια του πειραματικού. Η ταινία της, Αλλεργικός στα λόγια (2΄), ήταν μια άσκηση ύφους και σαν τέτοια ήταν αρκετά καλή. Δεν είχε όμως τίποτε άλλο να πει. Η ταινία Δρομέας (12΄), του Χρήστου Ζαχαράκη, είχε κάποιες σκηνοθετικές αρετές που έδειχνε ότι ο σκηνοθέτης μπορεί να δει το κάδρο και την κίνηση των ηθοποιών. Ενδιαφέρουσα η ιδέα του Αλέξανδρου Κακανιάρη, στην ταινία Souvenirs (8΄), αλλά και αυτή σα μια άσκηση ύφους μπορούμε να την εκλάβουμε, διότι δεν καταφέρνει να ολοκληρώσει την ιστορία του. Πολύ έξυπνη η ιδέα του Γιάννη Μπουγιούκα, Η κούπα (8΄), πολύ καλό χιούμορ, σφιχτό μοντάζ και έξυπνη σκηνοθεσία. Στην τελική ανατροπή του σεναρίου μας αφήνει με μια πικρή γεύση στο χείλος. Πάντως δείχνει ότι ο Μπουγιούκας μπορεί να σκηνοθετήσει και να γράψει ένα καλό σενάριο, αλλά έχει δρόμο ακόμα.

Πολύ καλή η δουλειά του Φώτη Σκουρλέτη, Brainstorm (7΄). Πολύ καλή η γραφή του σεναρίου και πολύ προσεγμένη η σκηνοθεσία. Ο Σκουρλέτης πιάνει το θέμα του και μπαίνει μέσα, κάνοντας μια σε βάθος ανάλυση. Η σύνθεση αυτών των στοιχείων είναι το φιλμικό του κείμενο το οποίο αρθρώνεται ικανοποιητικά από το καλό μοντάζ και το ρυθμό που χρειάζεται για να γίνουν αντιληπτά όλα τα αφηγηματικά στοιχεία και οι σχέσεις μεταξύ τους. Ο σκηνοθέτης φαίνεται ότι είναι στο καλό δρόμο για να προχωρήσει στην κινηματογραφική του καριέρα, γνωρίζει καλά την οικονομία του λόγου του.

Πάντως, παραμένει το ζητούμενο της κινηματογραφικής εκπαίδευσης. Ποια εκπαίδευση θέλουμε; Ποια είναι η γραμμή που θα πρέπει να ακολουθήσουμε; Πως θα πρέπει να καθοδηγούνται οι σπουδαστές; Με δεδομένο ότι δεν υπάρχει ακόμα κρατική εκπαίδευση, σε επίπεδο σκηνοθεσίας και όχι φιλμογραφίας, θα πρέπει να ελέγχονται αυστηρά οι ιδιωτικές σχολές αν εκπληρούν τους όρους για να παρέχουν τη στοιχειώδη εκπαίδευση. Να υπενθυμίσουμε ότι το μόνο Πανεπιστημιακό Τμήμα που υπάρχει είναι στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το οποίο λειτουργεί χωρίς επαρκείς εγκαταστάσεις, τεχνολογικό υλικό, εργαστήρια, δηλαδή, χωρίς τους στοιχειώδεις όρους για την οργάνωση ενός σεμιναρίου!!! Θα πρέπει να σκεφτούμε σοβαρά πως θα διαμορφώσουμε την κινηματογραφική παιδεία και αν αυτή θα πρέπει να ξεκινήσει τουλάχιστον από το Γυμνάσιο.

Οι Έλληνες του κόσμου

Πέντε ταινίες παρουσιάστηκαν σε αυτό το τμήμα του Φεστιβάλ Δράμας. Αν ακούγεται κάπως περίεργα ο τίτλος του, θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι κάθε ταινία θα πρέπει να πάρει ένα «διαβατήριο», από ποια χώρα έρχεται. Υπάρχουν διαφορετικά κριτήρια για το ποια ταινία μπορεί να πάρει το διαβατήριο της χώρας στην οποία ανήκει ο σκηνοθέτης. Στην Ελλάδα τα πράγματα έχουν ως εξής: Θα πρέπει τα περισσότερα άτομα του συνεργείου να είναι Έλληνες, η ελληνική γλώσσα να είναι επιπλέον του 50% της ομιλούμενης γλώσσας στο φιλμικό προϊόν, ο σκηνοθέτης να είναι Έλληνας. Κάποιες ταινίες που δεν πληρούν αυτούς τους όρους δεν μπορούν να συμμετάσχουν στα Κρατικά Βραβεία. Το Φεστιβάλ της Δράμας, πολύ σωστά, θέσπισε αυτό τον τομέα, στον οποίο δίνεται ένα βραβεία, περίπου ισόποσο με αυτό των Κρατικών Βραβείων, για να υπάρξει ένας κάποιος ορθολογισμός στο πλαίσιο του (παράλογου) νόμου.

Οι τέσσερις από τις πέντε ταινίες που παρουσιάστηκαν σε αυτό το τμήμα ήταν καλές. Μία από αυτές θα μπορούσα να τη χαρακτηρίσω εξαιρετική. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά. Θα αναφερθούμε στην ταινία του Κωνσταντίνου Γιαλλουρίδη, Ink control (16΄), ξεκινά από μια πολύ ενδιαφέρουσα σεναριακή ιδέα η οποία δεν ολοκληρώνεται. Αν και η ταινία θέλει να ακολουθήσει τη φανταστική δομή της αφήγησης, η σκηνοθεσία είναι κλασική, χωρίς να ξεφεύγει καθόλου, κάτι που θα το χαρακτηρίζαμε σαν ένα μεγάλο αρνητικό σημείο. Αλλά στο μοντάζ έχει γίνει μια πολύ καλή δουλειά, ο ρυθμός είναι τέτοιος έτσι ώστε να γίνεται η άρθρωση του κινηματογραφικού λόγου.

Η ταινία της Αριάνας Κεσίσογλου, Dance of freedom (7΄), ήταν μια πολύ όμορφη κινηματογραφική άσκηση. Με τον πιο ελλειπτικό λόγο, χωρίς πολλά περισσευούμενα στοιχεία, η σκηνοθέτιδα μας διηγείται μια πολύ σοβαρή ιστορία (την πορνεία), μπαίνοντας βαθιά μέσα στο θέμα και λειτουργώντας διανυσματικά στον αφηγηματικό λόγο. Η ταινία γυρίστηκε στην Κούβα, αν και η σκηνοθέτιδα ζει και εργάζεται στη Γερμανία, στο πλαίσιο ενός κινηματογραφικού εργαστηρίου. Ο Γιάννης Κολόζης, με το Χάσου (14΄), κάνει μια όμορφη ελλειπτική αφήγηση η οποία θεμελιώνει τα σύμβολά της για να ορίσει τον αφηγηματικό της χώρο. Ο Κολόζης, γνωστός με το Mr. X (2004), βρίσκεται σε ένα πολύ καλό και σκηνοθετικό δρόμο, παράλληλα με τις μεταπτυχιακές σπουδές που κάνει σε τεχνικό επίπεδο.

Ο Δημήτρης Τόλιος κάνει μια προσπάθεια να θεμελιώσει μια φανταστική αφήγηση και να απεικονίσει τη μοναξιά και την αλλοτρίωση, στην ταινία Ο αγνοούμενος Τζιμπ (14΄). Καταφέρνει πολύ καλά το δεύτερο, γράφοντας ένα εξαιρετικό σενάριο ως προς αυτή την κατεύθυνση. Θα πρέπει να διανύσει πολύ δρόμο για να αποκτήσει την ικανότητα να αφηγείται στο φαντασιακό επίπεδο.

Η τελευταία ταινία, η Πολυκατοικία (40΄), του Νικία Χρυσσού, ήταν μια αποκάλυψη. Ο σκηνοθέτης, ο οποίος δεν έχει ακόμη ολοκληρώσει τις σπουδές του στη Γερμανία, θεμελιώνει την αφήγησή του με πολύ αυστηρούς όρους. Περιγράφει με το πιο νοσηρό τρόπο την περιθωριακή κοινωνία στη Γερμανία. Εστιάζει σε μια πολυκατοικία, αλλά πιο συγκεκριμένα σε πέντε άτομα που είτε μένουν είτε συχνάζουν εκεί. Έτσι αυτά τα άτομα συμβολοποιούνται, είναι τα αναφερόμενα μιας περιθωριακής κοινωνίας, εξετάζοντάς τα είναι σα να ερευνά το κοινωνικό σύνολο στο οποίο αναφέρεται. Η βία έχει δύο πόλους: τον βάναυσο και το μετριοπαθή αδελφό. Ο πρώτος είναι βίαιος, αλλά προοδευτικά ξεγυμνώνεται και στο τέλος μένει χωρίς «πιστούς» και είναι ράκος. Ο δεύτερος ερευνά τον κοινωνικό αυτό χώρο, ονειρεύεται κάτι το διαφορετικό και, όταν τα όνειρά του αποδεικνύεται ότι είναι ψεύτικα, τότε παίρνει δύναμη και αρνείται τα πάντα για να αλλάξει, τελικά, ζωή. Ένας αρρωστημένος βίαιος κόσμος ο οποίος όμως δικαιολογείται να είναι τέτοιος. Μια πολύ καλή ταινία, η οποία προβλήθηκε (παράλληλα) και στο Φεστιβάλ Νύχτες Πρεμιέρας. Μας θύμισε το Χάνεκε στις παλιές καλές στιγμές του. Επιφυλασσόμαστε για μια συνέντευξη με το σκηνοθέτη.

Ντοκιμαντέρ-Πληροφοριακό

Φέτος δεν είχαμε παρά δύο ντοκιμαντέρ. Το πρόβλημα με τις ταινίες-ντοκιμαντέρ παραμένει στη Δράμα. Το έχουμε ξαναπεί, αλλά φαίνεται ότι δεν υπάρχει διάθεση να δοθεί μια λύση. Οι ταινίες-ντοκιμαντέρ μπορούν να προβληθούν κυρίως στην τηλεόραση. Σπάνια προβάλλονται στις αίθουσες και λίγες είναι αυτές που κόβουν κάποια εισιτήρια. Άρα ο φυσικός χώρος προβολής τους είναι η τηλεόραση. Για αυτό το λόγο παράγονται σε ψηφιακή μορφή. Είναι παράλογο να κάνει κάποιος τράνσφερ για να έχει μια κόπια σε 35mm, μόνο για το Φεστιβάλ Δράμας και, ουσιαστικά, για δύο προβολές, στη Δράμα και στην Αθήνα. Τα λεφτά είναι πολλά. Όλο και σε περισσότερα Φεστιβάλ υπάρχει ένας τομέας για ψηφιακές ταινίες, ανάμεσα σε αυτά στο Φεστιβάλ Βερολίνου και σε άλλα μεγάλα διεθνή Φεστιβάλ. Γιατί άραγε όχι στη Δράμα; Ο διευθυντής του Φεστιβάλ μας είπε, στη συνέντευξη τύπου, ότι υπάρχει σκέψη να γίνει ένας τομέας για ψηφιακές προβολές. Επίσης τόνισε ξανά ότι το Φεστιβάλ Δράμας επιμένει στο σελιλόιντ. Αυτό σημαίνει, κατά την άποψη των υπευθύνων του Φεστιβάλ, ότι οι ψηφιακές ταινίες δεν είναι κινηματογράφος; Ότι η ποιότητα προβολής δεν είναι η καλύτερη; Μια δοκιμή με καλούς προτζέκτορες θα τους πείσει.

Προς το παρόν όμως η Δράμα δεν μπορεί να έχει ντοκιμαντέρ μικρού μήκους. Τι σημαίνει αυτό; Οι ταινίες-ντοκιμαντέρ πηγαίνουν αναγκαστικά στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, όπου μπορούν να προβάλλονται και από ψηφιακή μορφή. Όμως οι ταινίες μικρού μήκους λιγότερο από 20΄, δεν μπορούν να διαγωνιστούν. Ο παραλογισμός και η αδικία δεν αφήνει περιθώρια σε αυτό το κινηματογραφικό είδος να αναπτυχθεί στη χώρα μας. Τέλος πάντων. Όπως είπαμε και πιο πάνω είχαμε δύο ντοκιμαντέρ φέτος στη Δράμα, εκ των οποίων μόνο το ένα προβλήθηκε διότι η Πέπη Ρηγοπούλου απέσυρε το δικό της. Έτσι είδαμε μόνο την ταινία του Νίκου Τραχανά, Ναι, κλαίω (7΄), είναι ένα σχόλιο πάνω στο κλάμα, μια ιστορία συγκινητική, ένα σχόλιο ενός γιατρού για το κλάμα, η άποψη ενός σκηνοθέτη γιατί ονόμασε την ταινία του Κλαις;. Όμως το σενάριο είναι πολύ αδύναμο και δεν αφήνει παρά τις καλές προθέσεις του σκηνοθέτη για να κάνει ένα σχόλιο-ντοκουμέντο πάνω στο κλάμα.

Το Πληροφοριακό Τμήμα είναι αυτό στο οποίο προβάλλονται οι ταινίες που η Προκριματική Επιτροπή δεν έκρινε ότι μπορούν να διαγωνιστούν στα δύο διαγωνιστικά τμήματα. Αν δούμε, όμως, το θέμα πιο προσεχτικά, τότε θα ανακαλύψουμε ότι αυτή η κρίση της Προκριματικής Επιτροπής έχει πολύ μεγάλη βαρύτητα. Ουσιαστικά κρίνει όχι μόνο αν κάποια ταινία πάει στα διαγωνιστικά τμήματα του Φεστιβάλ της Δράμας, αλλά και αν πάει στα Κρατικά Βραβεία, διότι οι ταινίες που διαγωνίζονται στη Δράμα, μόνο αυτές μπορούν να διαγωνιστούν στα Κρατικά Βραβεία!!! Αν υπάρξει, λοιπόν, μια αδικία ή μια κακή κρίση εκ μέρους της Επιτροπής, τότε αυτή κόβει ουσιαστικά το δρόμο της ταινίας. Για την ιστορία θα αναφέρουμε ότι στην Προκριματική Επιτροπή ήταν ο Αλεξάκης Τάσος, Πρόεδρος της ΕΤΕΚΤ-ΟΤ, Κώστας Κωνσταντινίδης, κριτικός κινηματογράφου, Ιωάννα Αθανασάτου, ιστορικός κινηματογράφου, διδάσκουσα στο Τμήμα Κινηματογράφου ΑΠΘ, και ο Αντώνης Παπαδόπουλος, σκηνοθέτης, διευθυντής του Φεστιβάλ.

Θα αναφέρουμε την ταινία Στον πάγκο του χασάπη (23΄), του Χάρη Ραφτογιάννη, που θα μπορούσε κάλλιστα να είναι στο διαγωνιστικό τμήμα. Το σενάριό του ήταν ικανοποιητικά δομημένο, η σκηνοθεσία του όμως ήταν αρκετά καλή, ακολουθούσε τη σχολή του άμεσου κινηματογράφου.

Γιάννης Φραγκούλης

29ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΤΑΙΝΙΩΝ ΜΙΚΡΟΥ ΜΗΚΟΥΣ ΔΡΑΜΑΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΙΚΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ