ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ | LINKS | ENGLISH

Θανατική ποινή στον κινηματογράφο

Το κυριότερο θέμα του γιορτινού δεκαπενθήμερου (χρόνια πολλά και καλή χρονιά να ‘χουμε) πέρα από το μη στολισμό της πόλης του Πειραιά (δεν μπορούμε να γιορτάσουμε χωρίς στολίδια όπως φαίνεται) και το κύμα ληστειών (λες και τον υπόλοιπο χρόνο δε γίνονται ληστείες), ήταν αναμφισβήτητα ο απαγχονισμός του Σαντάμ Χουσεϊν. Με αφορμή, λοιπόν, την εκτέλεση του Σαντάμ, θα κάνουμε μια μικρή αναφορά στις ταινίες που ασχολήθηκαν λίγο ή πολύ με τη θανατική ποινή.

Ξεκινώντας την αναφορά μας, στεκόμαστε στην ταινία «Θα ζήσω» (Dead man walking, 1995) που οδήγησε στο Όσκαρ την Σούζαν Σάραντον και στις υποψηφιότητες τον Τιμ Ρόμπινς που τη σκηνοθέτησε και τον Σον Πεν στον καλύτερο, ίσως, ρόλο της καριέρας του. Υποδύεται έναν θανατοποινίτη που καταδικάστηκε για τον φόνο ενός αγοριού και τον βιασμό της φίλης του και στην πορεία του προς την εκτέλεση, βρίσκει στήριγμα στο λόγο του θεού και σε μια καλόγρια που είναι η μόνη που του συμπαραστέκεται. Μια πιο πρόσφατη ταινία που ασχολείται με το θέμα είναι «Η ζωή του Ντέιβιντ Γκέιλ» (The life of David Gale, 2003) του Άλαν Πάρκερ. Ο καθηγητής πανεπιστημίου, Ντέιβιντ Γκέιλ (τον οποίο υποδύεται ο Κέβιν Σπέισι) υπέρμαχος της κατάργησης της θανατικής ποινής, κατηγορείται για τη δολοφονία μιας συναδέλφου του (την οποία υποδύεται η Λόρα Λίνεϊ) και καταδικάζεται από το δικαστήριο του Τέξας σε θάνατο. Προτού η ποινή του εκτελεστεί, θα ζητήσει να δώσει συνέντευξη σε μια δημοσιογράφο (την οποία υποδύεται η Κέιτ Γουίνσλετ) μια συνέντευξη που θα οδηγήσει τη δημοσιογράφο στην αμφισβήτηση της ενοχής του Γκέιλ και στον αγώνα της για τη δικαίωσή του. Άλλη μια ταινία που αναφέρεται στη θανατική ποινή είναι και το «Πράσινο Μίλι» (The Green Mile, 1999) του Φρανκ Ντάραμποντ, με τον Τομ Χανκς να υποδύεται έναν δεσμοφύλακα του οποίου η ζωή αλλάζει όταν γνωρίζει τον θανατοποινίτη Μάικλ Κλαρκ Ντάνκαν, ο οποίος διαθέτει υπερφυσικές ικανότητες. Η ταινία του Λαρς φον Τρίερ «Χορεύοντας στο σκοτάδι» (Dancer in the dark, 2000) θίγει και αυτή με τον τρόπο της το ζήτημα της θανατικής ποινής. Η Μπγιορκ είναι μια οικονομική μετανάστρια, η οποία αναζητά μια καλύτερη τύχη στην Αμερική γι’ αυτήν και το γιο της και προσπαθεί να μαζέψει χρήματα για μια εγχείρηση που πρέπει να κάνει το παιδί της στα μάτια. Τα πράγματα, όμως, δεν έρχονται όπως θέλει, θα κατηγορηθεί άδικα για ληστεία και φόνο και θα οδηγηθεί στην κρεμάλα. Μια ταινία από το παρελθόν που κάνει αναφορά στη θανατική ποινή είναι και το «Κολασμένες Ψυχές» (Angels with dirty faces, 1938) του Μάικλ Κέρτιζ. Ο υπέροχος Τζέιμς Κάγκνεϊ είναι ο πιο επικίνδυνος γκάνγκστερ της εποχής του, γυρίζει στην παλιά του γειτονιά σαν τοπικός ήρωας, αλλά τελικά καταδικάζεται σε θάνατο στην ηλεκτρική καρέκλα, θρυμματίζοντας τις ψευδαισθήσεις των νεότερων μικροκακοποιών που τον θαύμαζαν. Αναφορά γίνεται και στην ταινία «Ο χορός των τεράτων» (The monster’s ball, 2001) του Μαρκ Φόρστερ, όπου η Χάλι Μπέρι θα ερωτευτεί τον ρατσιστή αστυνομικό, Μπίλι Μπόμπ Θόρντον, ο οποίος ήταν ένας απ’ αυτούς που οδήγησαν τον καταδικασμένο σε θάνατο άντρα της στην ηλεκτρική καρέκλα, αλλά και στην περσινή ταινία «Καπότε» (Capote, 2005), όπου παρακολουθούμε τον συγγραφέα, τον οποίο υποδύεται ο Φίλιπ Σέιμουρ Χόφμαν, να συνομιλεί με τους δυο θανατοποινίτες πρωταγωνιστές του βιβλίου του «Εν Ψυχρώ» (αναφορά έχουμε και στην ομώνυμη ταινία του Ρίτσαρντ Μπρουκς). Μια τηλεταινία που έχει για θέμα της τη θανατική ποινή είναι και «Ο θανατοποινίτης» (Redemption: The Stan Tookie Williams Story, 2004) του Βόντι Κέρτις Χολ, με την πολύ καλή ερμηνεία του Τζέιμι Φοξ, ο οποίος υποδύεται τον Στάν Τούκι Ουίλιαμς, που από τις συμμορίες του Λος Άντζελες, τους φόνους και τις ληστείες, οδηγήθηκε στη φυλακή και τη θανατική καταδίκη για να αρχίσει έναν αγώνα ενημέρωσης και επιμόρφωσης των νέων για ν’ αποφύγουν τον «κακό δρόμο» που ακολούθησε εκείνος. Αν και υποψήφιος για νόμπελ Ειρήνης και Λογοτεχνίας (έγραψε παιδικά βιβλία) ο Ουίλιαμς δεν κατάφερε να γλιτώσει το θάνατο, αφού εκτελέστηκε πριν μερικούς μήνες. Αληθινή είναι και η ιστορία του ντοκιμαντέρ «Λεπτή Μπλε Γραμμή» (The Thin Blue Line, 1988) του Έρολ Μόρις, όπου μέσα από μια συνέντευξη μ’ έναν θανατοποινίτη, ο σκηνοθέτης καταφέρνει να συγκεντρώσει αρκετά στοιχεία που θα οδηγήσουν στην αθώωσή του. Παρόμοια είναι και η υπόθεση της ταινίας του Ίστγουντ «Αληθινά εγκλήματα» (True crime, 1999), όπου ο Κλιντ υποδύεται έναν δημοσιογράφο ο οποίος προσπαθεί να σώσει έναν θανατοποινίτη που ξέρει πως είναι αθώος. Τέλος, δυο ταινίες που τώρα παίζονται στον κινηματογράφο αναφέρονται επίσης στη θανατική ποινή. Στο «The Prestige» του Κρίστοφερ Νόλαν, ο Κρίστιαν Μπέιλ καταδικάζεται άδικα σε θάνατο για τη δολοφονία του Χιου Τζάκμαν και στο «Άρωμα: Η ιστορία ενός δολοφόνου» του Τομ Τίκβερ, ο Μπεν Γουίσοου πρέπει να πληρώσει το τίμημα για να φτιάξει το τέλειο άρωμα.

Μέσα απ’ αυτά τα κινηματογραφικά παραδείγματα λοιπόν γεννιέται το ερώτημα: Έχουμε το δικαίωμα να αφαιρέσουμε τη ζωή ακόμα και απ’ τον χειρότερο εγκληματία ή μήπως η θανατική ποινή δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια ανθρωποκτονία με τη συγκατάθεση του κράτους; Η απάντηση έγκειται στην ηθική του καθενός.

Ορέστης Μανασής