ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ | LINKS | ENGLISH

26ο φεστιβάλ κινηματογράφου Κωνσταντινούπολης

ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΟΡΘΟ

Το 26ο Διεθνές Φεστιβάλ Κωνσταντινούπολης έχει ξεκινήσει ήδη από τις 31 Μαρτίου, προς το τέλος του μπορεί κανείς να παρακολουθήσει τις ταινίες του εθνικού τμήματός του. Για εμάς, που έχουμε τη δυνατότητα να δούμε τις ταινίες που έρχονται από διαφορετικές χώρες, οι οποίες πηγαίνουν σε άλλα Φεστιβάλ, ακόμα και στην Ελλάδα, είναι μια ευκαιρία να πάρουμε μια καλή γεύση από τον τούρκικο κινηματογράφο, πολύ περισότερο όταν εδώ παρουσιάζεται ένα μεγάλο μέρος της νέας τούρκικης κινηματογραφίας. Και αυτή την ευκαιρία την αδράξαμε για τα καλά.

Στη συνολική αποτίμηση αυτού του Φεστιβάλ θα έχουμε την ευκαιρία να αναφέρουμε αρκετά για τα διαφορετικά τμήματά του, για τα αφιερώματά του και για τις ειδικές προβολές. Τώρα μπορούμε να αναφέρουμε το κλίμα που επικρατεί στο εθνικό τμήμα του, κάνοντας συγχρόνως μια κριτική αποτίμηση της σύγχρονης τούρκικης παραγωγής. Όπως έχουμε αναφέρει και στο εισαγωγικό σημείωμα αυτού του Φεστιβάλ, ο σύγχρονος τούρκικος κινηματογράφος, ειδικά ο ανεξάρτητος, έχει γράψει πολλές επιτυχίες στην Τουρκία και στο εξωτερικό, έχει να αναδείξει σκηνοθέτες που έχουν διακριθεί σε πολλά Φεστιβάλ σε όλο τον κόσμο και οι οποίοι έχουν κάνει πολλές συμπαραγωγές, κυρίως με χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι πολύ ενδιαφέρον να δούμε ένα μεγάλο κομμάτι της εθνικής τους παραγωγής, επειδή με αυτό τον τρόπο μπορούμε να δούμε τη δυναμική του εθνικού τους κινηματογράφου.

Οι πρώτες ταινίες που είδαμε μας έδωσαν την εικόνα μιας κινηματογραφίας η οποία δεν έχει ξεφύγει ακόμα από έναν παλιό κινηματογράφο, από το μελό και αυτό που λέμε «λαϊκό κινηματογράφο», δηλαδή τις ταινίες που απευθύνονται στο πλατύ κοινό, χωρίς να κάνουν μεγάλη προσπάθεια να προτείνουν σε αυτό νέες μορφές αφήγησης και αισθητικής. Από την άλλη, η θεματική που κυριαρχεί είναι η πρόσφατη ιστορία της Τουρκίας και ειδικά η περίοδος της τούρκικης χούντας. Αυτό, βέβαια, δημιουργεί ένα επιπρόσθετο πρόβλημα: θα πρέπει κανείς να γνωρίζει πολύ καλά το τι συνέβει τότε και να μπορεί να το μεταφράσει σε σημερινούς όρους, δηλαδή τι επιπτώσεις είχε η στέρηση όλων των ελευθεριών και η απάνθρωπη διακυβέρνηση μιας χώρας στους κατοίκους της. Θα μπορούσαμε αυτό να το δούμε στη ζωή ενός ατόμου που ζει στις μέρες μας, εξετάζοντας έτσι τη διαχρονικότητα αυτού του προβλήματος. Σε αυτή όμως την περίπτωση θα πρέπει να έχουμε μια ανάλυση χαρακτήρων τέτοια που θα έχει μέσα το παρελθόν και θα μιλά για το παρόν και το μέλλον.

Ταινίες όπως το «Ένα ταξίδι στον ήλιο», της Γιασμίν Ουστάογλου, ή το «Head on», του Φατίχ Ακίν, μας το δείχνουν πολύ καλά. Ένα ακόμη χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το «Uzak», του Nuri Bilge Ceylan, ταινίες που ανέδειξαν το νέο τούρκικο κινηματογράφο σε όλο τον κόσμο και που ήταν η αφορμή να μιλάμε για αυτή την κινηματογραφία, ειδικά μετά από τις βρανεύσεις τους σε πολλά διεθνή Φεστιβάλ. Μέχρι αυτή τη στιγμή δεν έχουμε δει παρά μόνο μια ταινία που θα μπορούσε να μας θυμίσει αυτές τις παραγωγές. Για να αναφερθούμε σε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, η ταινία «Destiny» («Kader»), του Zeki Dermikubuz, αν και δεν είναι η πρώτη του ταινία, έχουν προβληθεί ταινίες του σε πολλά Φεστιβάλ, όπως του Ρότερνταμ και του Λοκάρνο και έχει βρανευτεί στο Φεστιβάλ της Βενετίας, με αυτή την ταινία επιστρέφει σε ένα παλιομοδίτικο κινηματογράφο προκειμένου να αγγίξει την ευαισθησία του κοινού σε θέματα όπως είναι ο έρωτας και η φιλία. Δεν το καταφέρνει γιατί δεν μπορεί να γράψει με τον τρόπο που και αυτός στο παρελθόν έχει κάνει, αλλά και άλλοι συναδελφοί του, οι οποίοι έχουν πλέον εθίσει το κοινό σε μια νέα κινηματογραφική γλώσσα. Να σημειώσουμε ακόμα ότι αυτή η ταινία είναι μια συμπαραγωγή με το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου.

Η ταινία «Fikret Bey», της Selma Koksal, η οποία ξεκινά την παραγωγή μεγάλου μήκους με αυτή την ταινία, δείχνει ότι έχει μέσα της πολύ το θέατρο, αλλά και τον κινηματογράφο των αρχών του αιώνα. Ακόμα φαίνεται ότι δεν μπορεί να διώξει από μέσα της το θέατρο από το οποίο ξεκίνησε. Και οι τρεις ταινίες μιλούν για τη χούντα, αλλά μόνο η ταινία «Zincirbozan», του Atil Inac, ακόμα ένα νέο ξεκίνημα, μας μιλά με μια πιο σύγχρονη γλώσσα. Εδώ έχουμε ένα κινηματογραφικό στιλ σαν αυτό του Κώστα Γαβρά όπου η μυθοπλασία, η αστυνομική πλοκή και η πολιτική «παντρεύονται» στην αφήγηση της ταινίας, μιλώντας πιο γλαφυρά, αλλά όχι αντικειμενικά και πιστά, για την ιστορία. Εδώ έχουμε ακόμα μια ιστορία για τη χούντα, πως επιβλήθηκε, πως έγινε το πραξικόπημα και πως λειτούργησαν οι παρακρατικές οργανώσεις, με τη βοήθεια ξένων μυστικών υπηρεσιών, για να πείσουν τον κόσμο ότι η χούντα ήταν απαραίτητη για την επιβολή της τάξης. Με πολύ όμορφο τρόπο μας δείχνει την πτώση της ανθρώπινης αξίας, την απόσυρση αυτών που δεν είναι απαραίτητοι, τελικά το απάνθρωπο του ολοκληρωτικού καθεστώτος. Ο τίτλος της ταινίας είναι η ονομασία μιας τοποθεσίας όπου υπήρχαν στρατιωτικές φυλακές από τη χούντα του Εβρέν.

Εκτός αίθουσας, η επιβλητική Κωνσταντινούπολη μας συναρπάζει, σχεδόν σε κάθε βήμα μας. Το πολύ όμορφο τοπίο, γεμάτο μνήμες αρκετών αιώνων, το σήμερα «παντρεμένο» με το χτες, μας μεταφέρνουν από το παρόν στο παρελθόν, όπως ακριβώς κάνει και ο κινηματογράφος.

Γιάννης Φραγκούλης

Ανταπόκριση από το Διεθνές φεστιβάλ της Κωνσταντινούπολης

ΣΑΝ ΚΑΠΟΙΟΣ ΝΑ ΜΑΣ ΕΙΧΕ... ΚΡΥΦΑΚΟΥΣΕΙ

26ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ