ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ | LINKS | ENGLISH

47o ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Ανταποκρίσεις του Γιάννη Φραγκούλη

ΟΜΙΧΛΗ ΚΑΙ
ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

Η ομίχλη που είχε σκεπάσει την πόλη της Θεσσαλονίκης χτες, την Κυριακή, δεν έφυγε εντελώς, μπορεί όμως να δει κανείς μια χαρά σε μια ικανοποιητική απόσταση. Δεν ισχύει το ίδιο στον ελληνικό κινηματογράφο. Εδώ η ομίχλη παραμένει και όλα τα δεδομένα μας λένε ότι δύσκολα θα φύγει.

Αρχίζουμε όμως με μια γαλική ταινία, στην οποία είχε βάλει το «χεράκι» του και ο, δικός μας, Κώστας Γαβράς, ως συν-σεναριογράφος και παραγωγός. Η ταινία, «Ο συνταγματάρχης» («Mon colonel»), του Laurent Herbiet, αναφέρεται στον πόλεμο της Γαλλίας με την Αλγερία. Καταδικάζεται ο γαλλικός στρατός για τις απάνθρωπες συμπεριφορές προς τους Αλγερινούς, κατά τη διάρκεια του πολέμου, και πιο ειδικά στους αντάρτες. Προς το τέλος της ταινίας γίνεται μια προσπάθεια παραλληλισμού αυτής κατάστασης με την τωρινή για να βγει το συμπέρασμα ότι τώρα ο γαλικός στρατός είναι σύγχρονος και αγωνίζεται για τον ανθρωπισμό και για την ειρήνη. Φαίνεται ότι ο Γαβράς έχει ξεχάσει το παρελθόν, τους αγώνες που περιέγραφε στις προηγούμενες ταινίες του, όπως το «Ζ», και έχει εναρμονιστεί πλήρως με το καθεστώς ακολουθώντας τη γραμμή της κοινής πολιτικής των δυνάμεων των ανθρωπιστικών βοηθειών στις υπό κατάρρευση χώρες, οι οποίες λειτουργούν σα δυνάμεις κατοχής τελικά. Μάλιστα στη Συνέντευξη Τύπου έγινε ένας σχετικός «καβγάς» με έναν Έλληνα και με ένα Γάλλο σκηνοθέτη. Η ταινία, κατά τα άλλα, μας θύμιζε τις νεώτερες του Γαβρά: καταδίκη της Εκκλησίας, έντονη κριτική, χωρίς να μπαίνει βαθιά στην ουσία των πραγμάτων.

Οι ελληνικές ταινίες

Οι ελληνικές ταινίες που προβλήθηκαν τη Δευτέρα 20 Νοεμβρίου μας άφησαν μια πικρή γεύση στα χείλη. Γιατί και εμείς να μη δούμε μια καλή ταινία από Έλληνα σκηνοθέτη, κάποια που να ανταγωνίζεται τις ξένες; Η ταινία «Ιλουστρασιόν», του Διονύση Χαριτόπουλου, ήταν ακριβώς αυτό που έλεγε ο τίτλος της: μια κατάσταση ιλουστρασιόν και τίποτε άλλο. Καταστάσεις γκλάμορους, ωραίες γυναίκες, μεγαλοεπιχειρηματίες, και μια κοινωνία η οποία ουσιαστικά δεν υπάρχει στην Ελλάδα. Αυτό που ισχύει για τη συντριπτική μειοψηφία των Ελλήνων, εδώ είναι τόσο γενικευμένο, λες και η ελληνική κοινωνία είναι ίδια με την αμερικάνικη. Ακόμη, ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος δεν μπήκε στον κόπο να κάνει μια ικανοποιητική ανάλυση, έστω και αυτού του κομματιού της ελληνικής κοινωνίας, για να μπορέσει να βρει τον τρόπο να το κριτικάρει και να το σατιρίσει επαρκώς.

Αντίθετα, η Λουκία Ρικάκη, στην ταινία της «Κράτησέ με», ασχολείται με ένα κοινωνικό σύνολο, αντιπροσωπευτικό της ελληνικής κοινωνίας, όμως εδώ το σενάριο δε βοηθά καθόλου. Οι μικρές ιστορίες, σχεδόν ανεξάρτητες η μια από την άλλη, δεν καταλήγουν σε ένα συγκεκριμένο θέμα, μας αφήνουν μόνο μια αίσθηση της αποσύνθεσης που υπάρχει στην ελληνική κοινωνία. Η πολύ καλή φωτογραφία θα μπορούσε να ανεβάσει την ταινία πολύ, αλλά τόσο το σενάριο όσο και το μοντάζ, χωρίς ένα ιδιαίτερο ρυθμό, δεν μπόρεσαν να της δώσουν ένα ενδιαφέρον.

Οι ξένες ταινίες

Η ταινία του Tariq Teguia, «Προτιμώ τη Ρώμη από εσένα» («Rome rather than you»), παραγωγή Αλγερίας και Γαλλίας, είχε όλα τα άσχημα του γαλλικού κινηματογράφου. Ψυχολογική αναζήτηση στα ενδόμυχα των πρωταγωνιστών, περιγραφή μιας ατμόσφαιρας περισσότερο παρά μιας κοινωνικής κατάστασης, αδυναμία να καταγραφηθεί και τελικά να καταδικαστεί αυτή η κατάσταση, οι σφαγές των Αλγερινών από τους φανατικούς ισλαμιστές. Κάπως τα ίδια είναι τα πράγματα στην ταινία της Julia Loktev, «Μέρα-νύχτα» («Day night + day night»), συμπαραγωγή των ΗΠΑ, Γαλλία και Γερμανίας. Εδώ έχουμε μια ιστορία μιας γυναίκας που θέλει να κάνει μια επίθεση αυτοκτονίας. Βλέπουμε όλη τη διαδικασία της ετοιμασίας της, την πορεία της μέχρι να αυτοκτονήσει στο κέντρο της Νέας Υόρκης, όμως τελικά μένει μετέωρο: ή η βόμβα ήταν απενεργοποιημένη ή κάποιος της είχε κάνει πλάκα. Βλέπουμε να περπατά αγχωμένη μέσα στον κόσμο χωρίς κανένα νόημα. Τελικά μόνο σα μια κακόγουστη σάτιρα των ομάδων αυτοκτονίας σην Παλαιστίνη, το Ιράκ και αλλού, μόνο έτσι μπορούμε να δούμε την ταινία,τελικά μια υβριστική και άτεχνη αφήγηση.

Με την ταινία «Μαύρη τρύπα» («Manhole»), του Chen Daming, κινέζικη παραγωγή, μπορούμε να καταλάβουμε πόσο έχει διαφθαρεί ο κινέζικος κινηματογράφος. Μια ταινία ιμιτασιόν αμερικάνικης κλασικής αφήγησης, αλλά με άσχημο τρόπο. Έλειπε εντελώς το πνευματικό στοιχείο και, ακολουθώντας τη θεωρίας της διαλεχτικής, θα πούμε ότι ήταν ένα άψυχο έργο, χωρίς πνοή. Μια κλασική ιρανική ταινία, «Πυροτεχνήματα την Πρωτοχρονιά» («Fireworks Wednesday»), του Asghar Fahadi, θα μας μιλήσει με ρεαλιστικό τρόπο για τη σύγχρονη ιρανική κοινωνία, βάζοντας μέσα στίγματα ποίησης. Η ταινία του Claude Assis, «Κίτρινο μάνγκο» («Mango yellow»), βραζιλιάνικη παραγωγή, μας βάζει με ένα πολύ παιχνιδιάρικο τρόπο στην κοινωνία της Βραζιλίας, κάνει μια πολύ όμορφη κριτική και σάτιρα, τόσο που ένας Αλμοδόβαρ θα τη ζήλευε. Πολύ όμορφο μοντάζ, έξυπνο σενάριο και πολύ προσεγμένη σκηνοθεσία, από μια κινηματογραφία που θα πρέπει να την προσέξουμε από εδώ και στο εξής.

Το «Μεξικάνικο δράμα» («Drama/Mex»), του Gerardo Naranjo, βούταγε για τα καλά στο σουρεαλισμό. Περιέγραφε κάποιες κοινωνικές κταστάσεις, την κατάρρευση ενός γραφειοκράτη, την πτώση ενός φαλλοκράτη τερματοφύλακα και την αμηχανία μιας γυναίκας να αποφασίσει ανάμεσα στο πάθος και στην αγάπη. Η αφήγηση ήταν ένα πολύ όμοφο παραμύθι. Μίλαγε αλληγορικά, μας ταίδευε, σχεδόν με ονειρικό τρόπο, σε έναν άλλο κόσμο φτιαχτό, αλλά τόσο αληθινό. Σε αυτό το σημείο προσέγγιζε το ρεαλισμό για να εκτοξευθεί στο σουρεαλισμό ενός Ruiz ή ενός Saοura.

Και οι δέκα της ΠΕΚΚ

Σήμερα σε μια απλή τελετή ανακοινώθηκαν οι 10 πρώτες ταινίες που επέλεξαν τα μέλη της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου (Π.Ε.Κ.Κ.). Η τελετή έγινε στην αίθουσα Παύλος Ζάννας. Ανακοινώθηκε ότι δεν ήταν 10 αλλά 11, λόγω ισοψηφίας τριών ταινιών στην τελευταία θέση. Έτσι, μια «ποδοσφαιρική ομάδα», αυτή η ενδεκάδα από τελείται από τις ταινίες:
1. «Δράκος», του Νίκου Κούνδουρου
2. «Ευδοκία», του Αλέξη Δαμιανού
3. «Θίασος», του Θόδωρου Αγγελόπουλου
4. «Φωτογραφία», του Νίκου Παπατάκη
5. «Στέλλα», του Μιχάλη Κακογιάννη
6. «Κάλπικη λίρα», του Γιώργου Τζαβέλλα
7. «Ρεμπέτικο», του Κώστα Φέρρη
8. «Αναπαράσταση», του Θόδωρου Αγγελόπουλου
9. «Καρακαλού», του Σταύρου Τορνέ
10. «Εαρινή σύναξις των αγροφυλάκων», του Δήμου Αβδελιώδη
11. «Γλυκιά συμμορία», του Νίκου Νικολαΐδη

Μια όμορφη ενδεκάδα που θα μείνει για κάμποσα χρόνια να κοσμεί τον ελληνικό κινηματογράφο. Αν ρωτήσετε γιατί δεν επιλέχθηκαν και νεότερες ταινίες, θα μπορούσε κανείς να απαντήσει ότι αυτές είναι κατά πολύ κατώτερες των παλαιότερων. Δυστυχως!! Και ο γράφων κάποιες από αυτές επέλεξε, αλλά προσέθεσε και κάποιες πειραματικές, της Αντουανέττας Αγγελίδη και του Κώστα Σφήκα.

Δευτέρα 20 Νοεμβρίου 2006 Γιάννης Φραγκούλης