ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ | LINKS | ENGLISH

47o ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Ανταποκρίσεις του Γιάννη Φραγκούλη

ΜΙΑ ΠΑΝΔΩΡΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

Το Φεστιβάλ παίρνει την άγουσα για το τέλος του, ακόμα όμως στη Θεσσαλονίκη ο κόσμος κάνει ουρές για να δει μια ταινία, ελληνική ή ξένη, πλέον. Εδώ και πολλά χρόνια έχει διαμορφωθεί ένα κοινό που είναι γόνιμο έδαφος για κάθε τι το καινούργιο, ψάχνει και βρίσκει νέες κινηματογραφίες ή νέους κινηματογραφιστές και γεμίζει τις αίθουσες ακόμα για να δει ταινίες από τη Μογγολία, τη Μοζαμβίκη ή το Τατζκιστάν!! Το ερώτημα όμως είναι: Τι γίνεται αυτό το κοινό μετά τη λήξη του Φεστιβάλ; Γιατί δεν πάει στους κινηματογράφους; Σε αυτό το ερώτημα θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στη γενική αποτίμηση που θα κάνουμε για αυτή τη διοργάνωση.

 

Ελληνικές ταινίες

Με την τελευταία ταινία του Νίκου Περάκη θα ξεκινήσουμε, «Λούφα και παραλλαγή: σειρήνες του Αιγαίου», ταινία που έχει ήδη βγει στις αίθουσες, έχει κόψει εισιτήρια και έχει κάνει τον κύκλο της. Την είδαμε και σε αυτή δεν αναγνωρίσαμε την πρώτη του ταινία, «Λούφα και παραλλαγή» (1984). Έλειπε το πηγαίο χιούμορ, η γνώση των νέων καταστάσεων στον ελληνικό στρατό, τις συμπεριφορές των φαντάρων τώρα. Έβγαζε όμως γέλιο και ήταν διασκεδαστική. Ο Στέλιος Χαραλαμπόπουλος, με την ταινία-ντοκιμαντέρ «Ι. Μόραλης», κάνει ένα ακόμα πορτραίτο, σαν αυτό που είχε κάνει για το Σεφέρη. Με την ίδια ευαισθησία, σεβασμό και σοβαρότητα πιάνει το θέμα και μιλά για τον καλλιτέχνη, αλλά μέσα από την αναφορά σε αυτόν θα μιλήσει, με έμμεσο τρόπο, για τη γενιά του 1930, μια από τις πιο σημαντικές γενιές καλλιτεχνών στην εποχή μας.

Ο Πανίκκος Χρυσάνθου θα μας φέρει από την Κύπρο την ταινία του «Ακάμας», η οποία έχει ήδη επισκεφθεί το Βερολίνο. Σε αυτή την πολιτική ταινία τίθεται το πρόβλημα της ΕΟΚΑ, της συμπεριφοράς των Τουρκοκυπρίων και των Ελληνοκυπρίων, οι απαράδεκτες συμπεριφορές των μεν και των δε, η καταπίεση των Άγγλών. Όλα αυτά πάνω στον καμβά του έρωτα μεταξύ δύο εφήβων. Η αφήγηση του είναι ωμά ρεαλιστική, δε διανθίζεται από λογοτεχνικά στοιχεία, έχουμε έναν τρόπο κινηματογράφησης που γνωρίσαμε στον παλιό ελληνικό κινηματογράφο. Ενόχλησε όμως αυτή η αναφορά, και με αυτό τον τρόπο, σε αυτό το θέμα, με αποτέλεσμα οι παραγωγοί να κάνουν πίσω, προφανώς πιεζόμενοι από πολιτικές δυνάμεις. Σίγουρα ένα είδος λογοκρισίας σε μια χώρα που θέλει να λέγεται δημοκρατική.

Το ελληνικό τμήμα, για σήμερα, θα κλείσει με την ταινία «Πανδώρα», του Γιώργου Σταμπουλόπουλου. Μετά από 15 χρόνια, ο Σταμπουλόπουλος θα φέρει ταινία στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Μετά την ταινία «Δύο ήλιοι στον ουρανό», είδαμε φέτος την «Πανδώρα», σε μια εντελώς νέα θεματική για το σκηνοθέτη. Η ταινία αναφέρεται στην Κατοχή, στον Εμφύλιο και στην μεταεμφυλιακή εποχή της Ελλάδας. Μια οικογένεια, ο πατέρας, ο γιος, ο θείος του και η θεία του πατέρα του θα ζήσουν μια περιπέτεια. Μια γυναίκα θα μπει στη ζωή τους και, σαν την Πανδώρα, στην αρχαιοελληνική εποχή, θα προσπαθήσει και τελικά θα τα καταφέρει να καταστρέψει ότι βρει μπροστά της. Η Θεοδώρα Τζήμου παίζει για ακόμα μια φορά το ρόλο της «πουτανίτσας», προκαλεί κυρίως με την ερωτική της συμπεριφορά και είναι πάντα όμορφη. Θα καταφέρει να «τυλίξει» τον έναν αδελφό και, όταν θα προσπαθήσει να κάνει το ίδιο με τον άλλο, όταν αυτός βγει από τη φυλακή επειδή συμμετείχε στο ΕΑΜ, τότε θα φαει τα μούτρα της και θα αποκαλυφθεί η απάτη που έχει σκαρώσει με τους Αμερικάνους φίλους της που δουλεύουν στην κοντινή βάση. Περνάμε από το παρελθόν στο σήμερα, μέσω κάποιων αντικειμένων, κάποιων γωνιών λήψης. Όμως ο κινηματογράφος του Σταμπουλόπουλου παραμένει παλιομοδίτικος, δε χρησιμοποιεί το γρήγορο ρυθμό και το μοντάζ για να κάνει μια άλλη άρθρωση του λόγου του και θυμίζει στη δομή της ταινίας του μια πολύ καλή τηλεταινία.

Οι ξένες ταινίες

Στο Διεθνές Διαγωνιστικό τμήμα είχε μπει η κινέζικη ταινία «Ταραχοποιοί» («Trouble makers»), του Cao Baoping. Αν μιλάγαμε για παλιομοδίτικο κινηματογράφο στον Σταμπουλόπουλο, εδώ θα πρέπει να μιλήσουμε για κινηματογράφο της δεκαετίας του 1940, λαϊκό κινηματογράφο, έτσι όπως το λέμε υποτιμητικά. Μια ιστορία για ένα ξεκαθάρισμα λογαριασμού μεταξύ ενός χωριού και μιας μαφιόζικης ομάδας. Αν αυτό σας θύμισε κάτι από τον κινηματογράφο του Κουροσάβα, η αισθητική της δεν έχει να κάνει τίποτε με αυτόν. Στο τέλος, όταν επεμβαίνει η αστυνομία, τότε η ταινία γίνεται εντελώς cult.

Εκτός συναγωνισμού είχαμε την ταινία «Κύθηρα» («Kythera»), του Peter Meszaros. Η ταινία αναφέρεται στον πίνακα του Αντουάν Βατό, «Η απόβαση στα Κύθηρα» («L’embarquement pour Cythere») Η ταινία αναφέρεται σε ένα ζευγάρι που ζει μια εντελώς συμβατική ζωή. Το όνειρό τους είναι να κάνουν διακοπές στην Ελλάδα, και πιο ειδικά στα Κύθηρα, να πάρουν ένα αυτοκίνητο Skoda. Αντί αυτών όμως θα έχουμε ένα μωρό που έρχεται και ένα κομφούζιο στη συζυγική τους ζωή. Η αισθητική του πίνακα μεταφέρεται στην ταινία με κάποιες στατικές εικόνες, μικρά πορτρέτα του κεφαλιού των πρωταγωνιστών σε νερό με πολύχρωμα παιχνιδάκια, αλλά και το πως οι ηθοποιοί παίζουν, κάτι που έχει να κάνει με μια ρομαντική νότα της ζωής μας. Πολύ καλή ταινία, θα πρέπει κάποιος να τη μελετήσει για να βρει τις αναφορές του σκηνοθέτη στη ζωγραφική. Ο σκηνοθέτης έχει κάνει σπουδές στην Ουγγαρία και τη Γεωργία και έχει κερδίσει βραβεία σε διάφορα Φεστιβάλ. Αυτή η ουγγρική παραγωγή μας θύμισε τον παλιό κινηματογράφο αυτής της χώρας, αλλά μέσα σε ένα εντελώς νέο και μοντέρνο μοτίβο.

Πολύ καλή ήταν και η ταινία «Καλύτερη ζωή» («Riding up front»), του Marcus Herling. Η γερμανική αυτή παραγωγή εστιάζει στον άνθρωπο, ο σκηνοθέτης αναφέρεται σε κάποια παραδείγματα και σε αυτούς τους ανθρώπους κάνει την κριτική του. Είναι παραμονή Χριστουγέννων και στο Βερολίνο έχουμε εορταστική ατμόσφαιρα, αλλά και κάποιους που δεν μπορούν να συμμετάσχουν σε αυτή. Ο Herling κάνει ουμανιστικό κινηματογράφο, ακολουθώντας το δρόμο του ουμανιστικού θεάτρου, ιδιαίτερα του Στρίνμπεργκ. Η ταινία στο τέλος κορυφώνεται και απογειώνεται χρησιμοποιώντας τις βασικές ηθικές αρχές σα δείκτη της κοινωνικής πτώσης.

Οι άλλες ξένες ταινίες

Θα αναφερθούμε σε άλλες τρεις ξένες ταινίες. Η κινέζικη παραγωγή του Hou Yong, «Ανθισμένα γιασεμιά» («Jasmine women»), μας απογοήτευσε πλήρως. Και σε αυτή την περίπτωση έχουμε έναν κινηματογράφο πολύ παλιομοδίτικο, σχεδόν μια καρικατούρα, που δε μας λέει απολύτως τίποτε. Αντίθετα η ταινία του Pablo Trapero, «Γέννημα-θρέμα» («Born and bred»), ήταν μια έντονη κριτική στη σύγχρονη αργεντινέζικη κοινωνία. Αυτή η παραγωγή Αργεντινής, Ιταλίας και Αγγλίας μας μίλησε με σύγχρονο τρόπο για ένα καυτό θέμα που ενδιαφέρει σχεδόν όλο τον κόσμο: Η δομή της οικογένειας στις μέρες μας και ο αντίκτυπος της έντονης επαγγελματικής ενασχόλησης σε αυτή. Πολύ όμορφα ο σκηνοθέτης ορίζει το θέμα του, πηγαίνει κατόπιν στην εποχή μετά το σοκ που είχε υποστεί ο πρωταγωνιστής, για να το δοκιμάσει ακόμα μια φορά, αλλά, μαζί με αυτόν, να δοκιμάσει και την αντοχή της κοινωνίας σε τέτοια ακραία φαινόμενα.

Θα τελειώσουμε με την ταινία «Gretchen», του Steve Collins, αμερικάνικη παραγωγή, η οποία αναφέρεται σε μια κατατονική κοπέλα η οποία έχει εμμονές με ένα μάγκα στο σχολείο της, με το σεξ και τα ερωτικά χάδια. Αυτά θα την οδηγήσουν σε μια ψυχιατρική κλινική, θα προσπαθήσει να θεραπευτεί, αλλά θα τραυματίσει πολύ σοβαρά αργότερα την ερωτική αντίζηλό της, όταν νομίζει ότι είναι καλά, και θα ξαναπάει να θεραπευτεί. Εκεί θα βρει τον έρωτα σε έναν άλλο ασθενή και έτσι θα αποκτήσει μια ζωή χωρίς εμμονές, για να απορρίψει τελικά τον πρώτο έρωτά της. Με πολύ όμορφο τρόπο ο σκηνοθέτης μας αφηγείται τη ζωή της, τα στάδια που περνά χρησιμοποιώντας το μοντάζ με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να δομεί πολύ καλά τους χαρακτήρες του, να τους οδηγεί σε μια κρίση και από εκεί στη λύση της τραγωδίας.

Τις επόμενες μέρες θα συνεχίσουμε με τις αξιόλογες ταινίες που θα βρούμε, θα τις αναφέρουμε για να ορίσουμε, με αυτό τον τρόπο, το στίγμα του Φεστιβάλ.

Πέμπτη 23 Νοεμβρίου 2006 Γιάννης Φραγκούλης