ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ | LINKS | ENGLISH

49o ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΤΟ ΑΛΑΤΙ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ

Συνηθίζεται, στα μέσα της χρονικής διάρκειας του Φεστιβάλ, να έχουμε μια κορύφωση της έντασης. Και έτσι έχει γίνει. Μεγάλη κινητικότητα από θεατές και κινηματογραφιστές, γεμάτες αίθουσες, από την πρώτη μέρα, το Φεστιβάλ είναι ένα καζάνι που βράζει. Να δούμε βέβαια τι θα βγάλει, επί του αποτελέσματος κρίνεται ο καλός μάγειρας, λένε. Σήμερα σκέφτηκα να ξεκινήσουμε με το σενάριο μιας σουρεαλιστικής ταινίας, θα καταλάβετε περί τίνος θέματος πρόκειται.

Η ΑΔΡΑΝΕΙΑ ΤΩΝ ΚΥΚΛΩΝ

(Το σενάριο αυτής της ταινίας φτιάχτηκε από τον κόσμο που χωρίς να θέλει συμμετείχε και από τις δημοσιογραφικές έρευνες που έκανα για το γεγονός που είναι και η πρώτη του σκηνή.)

“Σκηνή 1η

Κινηματογράφος Σταύρος Τορνές. Βλέπει την ταινία που έχει διαλέξει. Η ταινία τελειώνει, έχει εισιτήριο για την επόμενη ταινία, στην ίδια αίθουσα. Η κοπέλα, υπάλληλος του Φεστιβάλ, επιμένει ότι πρέπει να βγει για να ξαναμπεί, αν και το εισιτήριο το βλέπει και είναι αυτή που θα ελέγχει. Ας είναι δεν θέλει να εκνευριστεί. Βγαίνει μαζί με όλο τον υπόλοιπο κόσμο. Έξω κάνει κρύο και τρέχει να μπει στην πόρτα που βρίσκεται από τη μεριά της προβλήτας, ανάμεσα στις εξόδους των αιθουσών Κασσαβέτη και Τορνέ. Δεν μπορεί, του λέει ο σεκιουριτάς. Στο ερώτημά του για ποιο λόγο, του απαντά ότι αυτό είναι μια οδηγία του Οργανισμού Λιμένος Θεσσαλονίκης.

Σκηνή 2η
Σαστίζει. Εκνευρίζεται. Ζητά τον υπεύθυνο, αλλά, όπως πάντα, ο υπεύθυνος είναι ο συνομιλητής του, μέχρι να ζητήσει περισσότερα στοιχεία, οπότε αυτός μεταμορφώνεται σε μη υπεύθυνο. Σκέφτεται ότι πρέπει να κάνει ένα τεράστιο κύκλο για να φτάσει στο ίδιο ακριβώς σημείο. Κάνει κρύο και βρέχει. Ρωτά το τηλέφωνο ενός υπεύθυνου αλλά δεν ξέρει αυτός που αυταρχικά του απαγορεύει. Πως συνεννοούνται μεταξύ τους, αναρωτιέται, με καπνούς της φωτιάς, ακόμα και όταν βρέχει;

Σκηνή 3η
Ρωτά το τηλέφωνο του Οργανισμού Λιμένος Θεσσαλονίκης, από κάποιον υπάλληλο του λιμεναρχείου, του δίνουν ένα. Αποφασίζει την επόμενη μέρα να τηλεφωνήσει για να ζητήσει εξηγήσεις.

Σκηνή 4η
Την επόμενη μέρα πάει στο Market, για να δει ταινίες. Έχει ένα ραντεβού και έχει τελειώσει πιο νωρίς. Σκέφτεται να πάει στον  Οργανισμό Λιμένος Θεσσαλονίκης για να βρει κάποιον υπεύθυνο. Μια μικρή βόλτα στο λιμάνι, ρωτάει και τελικά βρίσκει το κτήριο. Ρωτά κάποιον και του λέει να απευθυνθεί στις Δημόσιες Σχέσεις. Το κάνει. Ελπίζει να βγάλει κάποια άκρη.

Σκηνή 5η
Στις Δημόσιες Σχέσεις συναντά έναν κύριο που έχει όλη την καλή διάθεση να τον εξυπηρετήσει. Του λέει ότι όντως το Φεστιβάλ έχει συνεργαστεί με μια εταιρεία σεκιουριτάδων, αλλά αυτός, κατά συνέπεια ο Οργανισμός Λιμένος Θεσσαλονίκης, δεν έχει δώσει κάποια ανάλογη οδηγία. Δείχνει να ξαφνιάζεται. Του λέει ότι αυτό είναι παράλογο. “Θα πρέπει να απευθυνθείτε στο Φεστιβάλ για να τακτοποιηθεί το θέμα”, του προτείνει. Αποφασίζει να γράψει για αυτό.

Ο παραλογισμός είναι κάτι σα μικρόβιο για την κοινωνία μας και είναι αλεργικός με τα μικρόβια. Κάνουν μια όμορφη συζήτηση με τον υπάλληλο των Δημοσίων Σχέσεων, βρίσκει ένα λιμάνι συνεννόησης στον ωκεανό της ασυνεννοησίας που αντιμετωπίζει καθημερινά.”

Θα μπορούσε να γίνει μια ταινία. Είναι ένα από τα χιλιάδες καθημερινά προβλήματα που μας ταλαιπωρούν χωρίς λόγο και αιτία, έτσι επειδή κάποιος απενοημένος σκέφτηκε κάτι για να ταλαιπωρεί όλους μας. Φανταστείτε τους ανθρώπους με κινητικά προβλήματα, ηλικιωμένους και παιδιά που θα πρέπει να κάνουν κύκλους γύρω από το ίδιο σημείο, επειδή κάποιος σκέφτηκε να τους βασανίζει. Η εταιρεία security Swedish System, όπως μου είπαν ότι λέγεται, μας μετέφερε σε άλλες εποχές και λογικές, με “φουσκωτούς” που απειλούν στους χώρους που γίνεται ένα πολιτιστικό γεγονός, μάλιστα το μεγαλύτερο σε σπουδαιότητα στην πόλη της Θεσσαλονίκης.  Μήπως θα πρέπει να γίνει κάτι για να λυθούν τέτοιου είδους προβλήματα;

ΤΟ ΣΚΑΦΟΣ ΕΚΙΝΔΥΝΕΥΕ;

Μια ταινία μεγάλου μήκους ανιμέισιον ελληνική, από μόνη της είναι μια είδηση. Όταν μάλιστα έχουμε να κάνουμε με ένα σύγχρονο ψηφιακό ανιμέισιον, αυτό είναι ελπιδοφόρο. Η ταινία του Ελευθέριου Κατσαρού, “Κι ενώ το σκάφος εκινδύνευε” θα μπορούσε να ήταν μια ταινία που θα θυμόμασταν και θα σημειώναμε στην ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου. Όμως ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος δεν έχει προσέξει καθόλου το σενάριό του. Αφελής η ιδέα, ένα σκάφος που πάει στο διάστημα και κινδυνεύει από μηχανική βλάβη. Εκεί θα γίνει η συνάντηση των Ευρωπαίων ηγετών, η οποία έχει κρατηθεί μυστική. Το σκάφος ανατινάσσεται. Ε και λοιπόν; Σε τι αυτό θα αλλάξει το ρου της ιστορίας; Κινδυνεύει ο πλανήτης ή μήπως θα σωθεί; Η ταινία δεν απαντά σε κανένα ερώτημα, απλά τελειώνει, έτσι χωρίς συνέχεια, χωρίς συνδέσεις με την πολιτική και την ιστορία. Και μας αφήνει αδιάφορους. Κρίμα, γιατί είναι μια φιλότιμη προσπάθεια που θα ήταν καλύτερη αν χρησιμοποιούσε αυτός που έκανε το σχεδιασμό ένα πιο σύγχρονο πρόγραμμα, όπως το dream weaver, για να φαίνεται η κίνηση πιο φυσική.

Φεύγουμε από αυτή την ταινία για να φτάσουμε στο Νίκο Ζαπατίνα. Η ταινία του, “Το φιλί της ζωής”, η 10η ταινία του, το ίδιο αδιάφορη όπως οι τρεις προηγούμενες. Ένας τύπος θα παντρευτεί την Ανθούλα και θέλει να βρει καράβι για να πάει στο νησί. Σε αυτή την προσπάθειά του θα αντιμετωπίσει χιλιάδες δυσκολίες και τρελαμένους τύπους που κάνουν τα πράγματα ακόμα πιο δύσκολα. Από το τίποτε κάνει μια ταινία που μιλά για το τίποτε με κενές περιεχομένου αφηγηματικές φόρμες. Έχουμε, λοιπόν, ακόμα ένα τίποτα, το 4ο στη σειρά του Ζαπατίνα, σε αυτή τη φορά παραγωγή της Village Films.

Καταλήγουμε στο Βαγγέλη Σεϊτανίδη. Ήρθε με την ταινία “Κάτω από το μακιγιάζ σου”, καλύτερη από την “Εύκολη Λία” (2006). Αλλά η ίδια θεματική. Γκομενίτσες που σαχλοερωτεύονται, εύκολες στο κρεβάτι, εύκολες να χωρίζουν, η ζωή τους ανήκει στο mainstream και παραμένει εκεί. Σε αυτή την ταινία έχουμε ένα μεγαλύτερο αφηγηματικό βάθος. Η όμορφη πρωταγωνίστρια σκοτώνει ένα παιδί και αντιμετωπίζει την οργή της μάνας του. Εν τω μεταξύ έχει χάσει τον πατέρα της και έχει χωρίσει από τον γκόμενό της που, από ότι φαίνεται, δεν τον γούσταρε ποτέ. Βρίσκει καινούργιο γκόμενο, αλλά και αυτή η σχέση έχει βαλτώσει. Πάει στο χωριό της, για να βρει την ηρεμία της, μετά από ένα βιασμό που αντιμετώπισε στην Αθήνα. Εκεί συναντά το κορίτσι, μια μικρή βιζιτού, που την καταπιέζει ο προστάτης της. Στον καυγά μαζί του θα σκοτωθεί. Μπερδεμένα λίγο τα πράγματα, αλλά ο Σεϊτανίδης ξεμπλέκει σιγά-σιγά το κουβάρι της αφήγησης που είχε μπλέξει από την προηγούμενη ταινία του. Γρήγοροι ρυθμοί, όμορφοι σχεδιασμοί ντεκόρ και σκηνικών, λείπει το δραματουργικό βάθος, όπως και η διεύθυνση ηθοποιών, απαράδεκτη η πρωταγωνίστρια, η Άριελ Κωνσταντινίδη. Είναι μια ταινία που θα την κρατήσουμε.

ΕΚΕΙ, ΠΕΡΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΗ

Στο Λίβανο, η ταινία “Κάτω από τις βόμβες” (“Sous les bombes”), του Philippe Aractingi, αναφέρεται στο πρόβλημα του πολέμου, εξαιτίας της Χεζμπολάχ, από τους Ισραηλινούς. Ο σκηνοθέτης μπερδεύει το ρεπορταζιακό, κομμάτια της τηλεόρασης, με το μυθοπλαστικό, η ιστορία που έχει φτιάξει. Φτιάχνει ένα μυθικό σύνολο και μας δίνει στο τέλος την κορύφωση του δράματος.  Η νεαρή Λιβανέζα έχει χάσει τελικά το παιδί της, κάτω από τις βόμβες, εκεί που το είχε στείλει για να προφυλαχτεί. Δε μας δείχνει την τρέλα της, μετά από αυτό το γεγονός, αφήνει να τη φανταστούμε και να εισπράξουμε τη μεγαλύτερη έντασή της. Η ταινία σε κερδίζει όλο και περισσότερο και σε κρατά καθηλωμένο στην τελευταία σκηνή, με το στομάχι σου να έχει δεχτεί μια ισχυρή γροθιά από τη δύναμη της απάνθρωπης και άλογης βίας.

Σε παρόμοιο πεδίο κινείται και η ταινία “Το αλάτι αυτής της θάλασσας” (“Milh hadhaal-bahr”, “Salt of this sea”), της Annemarie Jacir. Εδώ έχουμε μια Παλαιστίνια, γεννημένη και μεγαλωμένη στο Μπρούκλιν της Αμερικής, που, όταν πεθαίνει ο πατέρας της, αποφασίζει να επιστρέψει στη γη των παππούδων της και να ζήσει εκεί. Περνά δύσκολα τον έλεγχο, έχει ήδη μια φίλη να τη βοηθήσει και βρίσκει καινούργιους φίλους και συνεργάτες. Διεκδικεί τα λεφτά που είχε καταθέσει ο παππούς της, αλλά η τράπεζα αρνείται να της τα δώσει διότι από το 1948 και έπειτα αυτά τα λεφτά έχουν χάσει την αξία τους. Αποφασίζει να κάνει μια ληστεία, να τα πάρει με τόκο. Από αυτό το σημείο ξεκινά ο σουρεαλισμός της αφήγησης. Μαζί με αυτόν, ένα ταξίδι στην Παλαιστίνη και, τελικά, η σύλληψή της και η απέλασή της από το Ισραήλ. Το διαβατήριό της είναι αμερικάνικο για αυτή όμως είναι παλαιστινιακό, όπως δηλώνει στον αστυνόμο. Αυτό το τέλος είναι η πεμπτουσία της ταινίας: η ταυτότητα των Παλαιστινίων και το αίτημά τους να γυρίσουν πίσω, στα πάτρια εδάφη. Σοβαρή δουλειά έγινε στη δραματοποίηση, στην ανάπτυξη του  σεναρίου και στην αύξηση της συναισθηματικής έντασης, μέχρι το τέλος της ταινίας. Πολύ καλές ερμηνείες και επικίνδυνα γυρίσματα, δίπλα από τη μύτη της ισραηλινής αστυνομίας.

Μια προσωρινή στάση στην Τουρκία, στο “Καβούκι” (“Kabuk”, “Shell”), του Uygar Asan. Εδώ έχουμε το στοιχείο της απομόνωσης και της αλλοτρίωσης του ατόμου που κυριαρχεί στη σύγχρονή μας κοινωνία. Ο νεαρός ταχυδρομικός υπάλληλος είναι κρυφά ερωτευμένος με μια κοπέλα. Κλέβει τα σκουπίδια που πετά η οικογένειά της, έτσι ώστε να καταφέρει να μάθει περισσότερα για αυτή, παρακολουθώντας και καταγράφοντας τις συνήθειές της, για 40 μέρες. Η ταινία ολοκληρώνεται με την τιμωρία του, όταν πιάνεται από συγγενικό της πρόσωπο, και με το ταξίδι στο σχολείο όπου αναζητά ένα πρόσωπο για να μεσολαβήσει, για να εκφράσει τον έρωτά του, τελικά σε αυτή. Η δεύτερη ταινία του σκηνοθέτη, με το ίδιο θέμα. Αργοί ρυθμοί, σχεδόν βιωματικοί, μας βάζουν μέσα στο άγχος και στην αλλοτρίωση του κατοίκου μιας σύγχρονης μεγαλούπολης.

Θα τελειώσουμε με μια τραβεστί. Ναι, να μη σοκάρεστε. Έχουμε να κάνουμε με μια τραβεστί από τις Φιλιππίνες, τη Ρακέλα. “Η απίστευτη αλήθεια για τη βασίλισσα Ρακέλα” (“The amazing truth about queen Raquela”), του Olaf de Fleur Johannesson, συμπαραγωγή Φιλιππίνων, Ισλανδίας, Αμερικής, Γαλλίας και Ταϊλάνδης. Έχουμε την ιστορία μιας τραβεστί που ζει και εργάζεται παράνομα στο Σεμπού, έχοντας όνειρο να πάει και να ζήσει στο Παρίσι. Ο σκηνοθέτης κάνει ένα ντοκιμαντέρ που έχει έντονα στοιχεία δραματοποίησης, κερδίζει το ενδιαφέρον του θεατή και κάνει μια ταινία που δεν προσβάλλει το κεντρικό χαρακτήρα της ούτε την αισθητική και την ηθική του θεατή. Μπαίνει στην ουσία του προβλήματος, αναλύει τη ζωή αυτών των περιθωριακών γυναικών και μας αφήνει να σκεφτούμε για αυτό το θέμα.

ΠΡΟΣ ΠΕΜΠΤΗ

Με τη Ρακέλα να μας “κυνηγά” με το προσωπικό της δράμα, με την ανάμνηση της συναυλίας του Εμίρ Κουστουρίτσα, στον κεντρικό χώρο του Φεστιβάλ, γεμάτη κόσμο, ρυθμό, πάθος και χιούμορ, περιμένουμε την επόμενη μέρα να “ξυπνήσουμε” στη σκοτεινή αίθουσα των δημοσιογραφικών προβολών.

Γιάννης Φραγκούλης

49ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ