ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ | LINKS | ENGLISH

49o ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΤΡΙΑ ΠΟΝΤΙΚΙΑ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΑ ΜΕ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

Το Φεστιβάλ τρέχει το τελευταίο γύρο του, πριν να κόψει το νήμα και για αυτή τη διοργάνωση, και εμείς ακολουθούμε τους γρήγορους ρυθμούς στο κυνήγι της ταινίας που θα μας πει πολλά. Μέχρι τώρα είδαμε ταινίες που μας άρεσαν, το έχουμε γράψει άλλωστε, είδαμε αφιερώματα που μας ενθουσίασαν, είδαμε και τις δύο καινοτομίες του Φεστιβάλ, το τμήμα Εθνικές Κινηματογραφίες και αυτό του Πειραματικού Κινηματογράφου, και μείναμε ακόμα μια φορά ευχαριστημένοι.

Είδαμε και τους «φουσκωτούς» στο λιμάνι και μας δημιούργησαν αισθήματα ασφάλειας και φόβου, συγχρόνως. Μερικές φορές οι αγριεμένες φάτσες μας κάνουν να αγριεύουμε και εμείς. Σε γενικές γραμμές, αυτή η διοργάνωση μας ικανοποίησε αρκετά. Το γιατί θα το αναλύσουμε στον απολογισμό που θα κάνουμε για το 49ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Πίσω στις (τελευταίες;) ταινίες, τώρα.

ΠΡΟΓΕΥΜΑ ΜΕ ΤΟΝ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟ

Είχαμε γράψει για την προτελευταία ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Δε μας άρεσε. Και, μάλιστα, το είχαμε δικαιολογήσει. Ασύνδετες σεκάνς που μας θύμιζαν τις παλιότερες ταινίες του μεγάλου σκηνοθέτη. Περιμέναμε με αγωνία αυτή, την τελευταία του ταινία, «Η σκόνη του χρόνου». Δεν απογοητευτήκαμε. Μας θύμισε τον παλιό καλό Αγγελόπουλο.

Η Ελένη, όπου αντιπροσωπεύει το σώμα της Ελλάδας, κουβαλά μαζί της την ιστορία της χώρας της, όπου και αν ταξιδεύει. Στη Σοβιετική Ένωση, από εκεί στην Αμερική και τελικά στη Γερμανία. Ένα ταξίδι όπου διαρρηγνύονται τα σύνορα και η ιστορία συνεχίζεται, μέσα από τα σώματα, τις επαφές τους, τα ιστορικά γεγονότα που σημαδεύουν αυτούς, όπως και τους άλλους ανθρώπους. Με απόλυτα κινηματογραφικό τρόπο, η επαφή των ανθρωπίνων σωμάτων είναι ένας σύνδεσμος (ρακόρ) για την επόμενη σεκάνς. Αυτά τα κομμάτια συνδέονται μεταξύ τους φτιάχνοντας την Ιστορία, η οποία συνεχίζεται με την νεώτερη Ελένη, την εγγονή της, όταν συνοδεύεται από τον παππού της.

Ο Αγγελόπουλος μιλά για το πιο επίκαιρο θέμα σήμερα. Για τη μοίρα των ανθρώπων, για το πώς κανονίζεται η τύχη τους, από άνωθεν εντολές. Για τους μετανάστες, λαθραίους ή μη, για τη μνήμη, για την κληρονομιά από γενιά σε γενιά, για τον πολιτισμό μας. Με πολύ κλασικό τρόπο αφήγησης, ο οποίος μέσα από την σύγχρονη αυτή αφήγηση γίνεται μοντέρνος, ο σκηνοθέτης καταφέρνει να μας συγκινήσει. Σε αυτό συμβάλλει και η εξαιρετική μουσική της Ελένης Καραΐνδρου.

Το πολύ πρωινό ξύπνημα, το πρόγευμα με την ταινία του Αγγελόπουλου, μας αντάμειψε πολύ. Της ευχόμαστε καλό ταξίδι στις αίθουσες. Όσον αφορά στον ελληνικό κινηματογράφο, ήταν μια από τις πολύ καλές στιγμές του, εδώ και λίγα χρόνια, σίγουρα όμως η ξεχωριστή ταινία σε αυτό το Φεστιβάλ, όπου προβλήθηκε εκτός συναγωνισμού. Λόγω της ξένης γλώσσας και των ξένων τεχνικών στο συνεργείο, είναι πολύ δύσκολο να πάρει «ελληνικότητα», άρα να διαγωνισθεί στα Κρατικά Βραβεία. Εμείς πάντως θεωρούμε ότι είναι μια καθαρά ελληνική ταινία.

 ΤΑ ΠΟΝΤΙΚΙΑ

Όσο και να απεχθάνονται κάποιοι τον αμερικάνικο κινηματογράφο, είναι κάποιες στιγμές που μας ανταμείβει με το παραπάνω. Μια ταινία από την Αυστραλία, «Τρία τυφλά ποντίκια» («Three blind mice»), του Matthew Newton, βρίσκεται ανάμεσα στην Αμερική και την Ευρώπη. Είναι μια μέρα από τη ζωή τριών ναυτών, λίγο πριν να κάνουν το ταξίδι τους, για να ολοκληρώσουν τη θητεία τους. Έρωτες, παρέες με περίεργους και επικίνδυνους τύπους, οικογενειακές στιγμές και η αποκάλυψη των πιο μεγάλων μυστικών τους. Μέχρι το τέλος ο σκηνοθέτης φτιάχνει τους χαρακτήρες του, τους δομεί μέχρι την τελευταία ανατροπή, όπου τους βάζει να ακολουθήσουν το δρόμο που έχουν χαράξει, χωρίς όμως να είναι πια οι ίδιοι, έχοντας αλλάξει πάρα πολύ το χαρακτήρα τους. Εξαιρετική ταινία χαρακτήρων, μια από τις πολύ καλές στιγμές του παγκόσμιου κινηματογράφου.

Πεταγόμαστε στην ασιατική ήπειρο, για να βρούμε τρεις ταινίες από χώρες που δεν υποπτευόμαστε ότι έχουν κινηματογράφο. Η ταινία του Mohamed Al-Daradji, «Όνειρα» («Ahlaam», «Dreeams»), είναι συμπαραγωγή Ιράκ και Αγγλίας. Η ταινία μας ταξιδεύει στο Ιράκ το 2004. Ο πόλεμος καλά κρατεί και ο ιρακινός λαός προσπαθεί να επιβιώσει. Με απόλυτα ρεαλιστικό τρόπο ο σκηνοθέτης μας διηγείται την ιστορία των κεντρικών χαρακτήρων του, κρατώντας μια απόσταση από την πραγματικότητα δημιουργεί μια δραματοποίηση, όπως στο νεορεαλισμό. Από τη Συρία, η ταινία «Χωρίς κάλυψη» («Kharej altaghtya», «Out of coverage»), του Abbellatif Abdelhamid, ήταν μια συνηθισμένη ιστορία αγάπης και απιστίας, ένα πρωτόλειο που έρχεται από μια χώρα που δεν έχει παράδοση στον κινηματογράφο. Η Ιορδανία μας φέρνει την ταινία του Amin Matalqa, «Ο πιλότος Αμπού Ραέντ» («Captain Abu Raed»), ακόμα ένα πρωτόλειο μια συναισθηματικής και μελοδραματικής ταινίας, από μια χώρα που δε μας έχει δείξει ποτέ κάποια κινηματογραφική δουλειά της.

Ιρανικό κινηματογράφο έχουμε δει. Ο Abdolreza Kahani κάνει την ταινία «Εκεί πέρα» («Aan Ja», «Over there»), μια τραγωδία όπου η αγάπη κατέχει τον κεντρικό χώρο. Θέλει ένας πιανίστας να πάει στην Αμερική, αλλά συναντά εμπόδια από τη γυναίκα του. Τελικά αποφασίζει να μείνει και να μη χαλάσει το γάμο του. Στο πρώτο μέρος ορίζει το τραγικό και τους χαρακτήρες του, στο δεύτερο μέρος, με αρκετές ανατροπές, φτιάχνει τους χαρακτήρες του, τους δίνει ανθρώπινη υπόσταση και φτιάχνει μια εικόνα από τη σύγχρονή του ιρανική κοινωνία.

Ένα άλλο τραγικό πρόβλημα αναλύει η ταινία του Tom Shu-Yu Lin, «Άνεμοι του Σεπτέμβρη» («Jiu Jiang Feng», «Winds of September»). Εδώ έχουμε σαν κεντρικό θέμα το σκάνδαλο με το μπέιζμπολ, αυτό όμως είναι η αφορμή για να μας δείξει τη βία στη ταϊβανέζικη κοινωνία και, ιδίως, στα νεαρά παιδιά. Μια βία που φτάνει σε επικίνδυνα σημεία. Ίδια ιστορία, στο Μεξικό αυτή τη φορά, η βία στους έφηβους, παράλογη σε ένα αγόρι που αποβάλλεται από τα σχολεία όπου πηγαίνει, για να βρει, τελικά, συμπαράσταση και παρέα σε ένα κοριτσάκι, με το οποίο θα κάνουν μαζί ένα παράνομο ζευγάρι. Θα ζήσουν κυνηγημένοι από την αστυνομία, η οποία ψάχνει τα αγόρι για τα εγκλήματα που έχει κάνει. Πολύ καλή κινηματογράφηση, έξυπνο σενάριο, γρήγοροι ρυθμοί στην ταινία Gerado Naranjo, «Θα εκραγώ» («Voy a explotar», «I’m gonna explode»).

Να τελειώσουμε με την ταινία από τις Φιλιππίνες, «Ο τρόφιμος» («Selda», «The inmate»), των Paolo Villaluna και Ellen Ramos. Μια ιστορία για τη βία στην φιλιππινέζικη κοινωνία, μέσα στις φυλακές, στους δρόμους, ακόμα και από μικρά παιδιά. Η βία εικονογραφείται με ωμό και ρεαλιστικό τρόπο, μετά όμως πάμε σε ένα στιλ ποιητικό, όπου η πραγματικότητα αποδίδεται  έτσι όπως οι χαρακτήρες της ταινίας θα πρέπει να την έχουν εισπράξει. Μια ακόμη καλή στιγμή στο Φεστιβάλ, μια ταινία που διεκδικεί μια ξεχωριστή θέση από όλες τις ξένες.

ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ

Αναφέραμε ξεχωριστά την ταινία του Αγγελόπουλου. Όχι μόνο γιατί ήταν εκτός συναγωνισμού, αλλά επειδή το θέμα της είναι παγκόσμιο, όχι μόνο ελληνικό, και είναι μια παγκόσμια παραγωγή.

Η Χριστίνα Κρόκος, γεννημένη και μεγαλωμένη στην Αμερική, κάνει την πρώτη της ταινία μεγάλου μήκους, μετά από τρεις μικρού μήκους, στην Ελλάδα, το «Γαμήλιο πάρτι». Μια παρωδία των πάντων, ένας αχταρμάς κωμικών και τραγικών στοιχείων, μια ταινία χωρίς προσανατολισμό και στόχο. Εξαιρείται βέβαια ο στόχος της είσπραξης των εισιτηρίων, αλλά απέχει πολύ από το να τη χαρακτηρίσουμε κινηματογράφο. Δεν έχει ούτε μια στοιχειώδη αφήγηση, έξυπνες ατάκες, απέχει επίσης πολύ από τις ενδιαφέρουσες αμερικάνικες ταινίες, του εμπορικού κινηματογράφου. Αν δε λάβουμε υπόψη μας τον εισπρακτικό στόχο, τότε αναρωτιόμαστε γιατί έγινε η ταινία.

Η τελευταία ταινία του Θόδωρου Μαραγκού (ξεκινήσαμε με τον ένα Θόδωρο και τελειώνουμε με τον άλλο Θόδωρο), «Ισοβίτες», δεν είναι παρά μια πολιτική κωμωδία, όπως οι παλιότερές του, «Μάθε παιδί μου γράμματα», «Από πού πάνε για τη χαβούζα», «Θανάση σφίξε και άλλο το ζωνάρι». Και εδώ έχουμε ένα πικρό χιούμορ που έρχεται από τη σάτιρα του Μαραγκού, η οποία εδώ στοχεύει σε ένα περίεργο θέμα: στο ότι θα πρέπει να δούμε και την καλή πλευρά των πραγμάτων. Αισιόδοξος και πλακατζής, ο Μαραγκός κάνει μια ενδιαφέρουσα ταινία, με ξεχωριστές ερμηνείες από τους Τάκη Σπυριδάκη, Βαγγέλη Μουρίκη και Κατερίνα Δασκαλάκη.

Κλείνουμε αυτή την αναφορά, γεμάτη καλές ταινίες και καλλιτεχνικές στιγμές του κινηματογράφου, για να εισπράξουμε νέες, να δούμε άλλες ταινίες και να ετοιμαζόμαστε για την κάθοδο μας, στην Αθήνα.

Γιάννης Φραγκούλης

49ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ