Κινηματογραφικό Ντοκιμαντέρ

Ένας Άλλος
Κινηματογράφος

η περίπτωση του ντοκιμαντέρ

Έχουμε αναφερθεί στο ντοκιμαντέρ και σε άλλα άρθρα σε αυτό τον ιστοτόπο. Έχουμε ξεχωρίσει το δημιουργικό ντοκιμαντέρ και τις Περιπτώσεις Δημιουργικού Ντοκιμαντέρ από τις άλλες εκφάνσεις αυτού του είδους του κινηματογράφου . Σε αυτή τη σειρά των άρθρων που θα ακολουθήσει θα συστηματικοποιήσουμε τη μελέτη πάνω στο ντοκιμαντέρ, αναφέροντας την ιστορία του στην παγκόσμια κινηματογραφία και τις θεωρητικές προσεγγίσεις που αναφέρονται σε αυτό.

Θα ξεκαθαρίσουμε από την αρχή την άποψη μας: το ντοκιμαντέρ, όταν δεν έχει τη δομή του ρεπορτάζ ή της τηλεοπτικής γραφής, τότε δεν έχει πολλές διαφορές με τις υπόλοιπες ταινίες. Παρόλα αυτά, ο όρος «ντοκιμαντέρ» πολύ συχνά παραπέμπει στις τηλεοπτικές γραφές του, όπως, για παράδειγμα, μπορεί κανείς να τις δει στο National Geographic, στο ZDF ή στο BBC. Ο θεατής που δεν είναι εξοικειωμένος με τη θεωρία του κινηματογράφου, πολύ συχνά πέφτει στην παγίδα να θεωρήσει μια ταινία που είναι ντοκιμαντέρ ότι έχει την ίδια δομή με μια εκπομπή των τηλεοπτικών επεισοδίων ή των καναλιών που προαναφέρθηκαν.

Θεωρώ ότι το ZDF, το BBC ή το National Geographic έχουν κάνει πολύ καλή δουλειά στην καταγραφή της πραγματικότητας και στην ελάχιστη επεξεργασία της. Υπάρχουν τηλεοπτικές δουλειές που είναι πολύ χειρότερες από ντοκιμαντέρ που μπορούμε να δούμε σε αυτά τα κανάλια. Εμείς όμως θα επιμείνουμε σε δύο πράγματα: στις διαφορές «ντοκιμαντέρ» και «ταινίας μυθοπλασίας», όπως και στο τι σημαίνει ακριβώς η καταγραφή της πραγματικότητας, πως γίνεται στον κινηματογράφο, κατά πόσο μπορούμε να επέμβουμε σε αυτή.

Το κινηματογραφικό ντοκιμαντέρ μας δίνει την ευκαιρία να μιλήσουμε για αυτά τα θεωρητικά θέματα που προβληματίζουν τους μελετητές του κινηματογράφου, είτε ασχολούνται με το κινηματογραφικό ντοκιμαντέρ είτε με την ταινία μυθοπλασίας. Οι αναφορές στην ιστορία του κινηματογραφικού ντοκιμαντέρ, όπως και σε δημιουργούς που σημάδεψαν την ιστορία του κινηματογράφου, δουλεύοντας και στον τομέα του κινηματογραφικού ντοκιμαντέρ, πολύ ή λίγο, θα μας βοηθήσει στη μελέτη μας.

Έχουν προταθεί πολλοί όροι που θα αντικαταστήσουν τον όρο «ντοκιμαντέρ». Κάποιοι μελετητές χρησιμοποιούν τον όρο «μη αφηγηματικό κινηματογράφο», άλλοι τον όρο «μη κλασικό κινηματογράφο», θεωρώ ότι ο όρος «κινηματογραφικό ντοκιμαντέρ» προσδιορίζει για το τι ακριβώς θα μιλήσουμε, δηλαδή για το ντοκιμαντέρ, αναφέρεται συγχρόνως στη δομή του, χαρακτηρίζοντάς το κινηματογραφικό, διαλύοντας τις όποιες παρεξηγήσεις. Επιπλέον, πιστεύω ότι το ντοκιμαντέρ έχει αφηγηματική δομή, η οποία πολλές φορές πλησιάζει αυτή των ταινιών μυθοπλασίας, άρα δεν μπορούμε να αποφύγουμε να μιλήσουμε και να αναλύσουμε αυτή την αφηγηματική του διάσταση. Ακόμα, ο όρος «κλασικός» είναι ευμετάβλητος. Κάτι που είναι πρωτοποριακό, μετά από μικρό χρονικό διάστημα γίνεται κλασικό, επειδή έχει ξεπεραστεί σαν πρωτοποριακή δομή, άρα η ενότητα του κλασικού συνεχώς δέχεται νέες μορφικές και αφηγηματικές δομές, κατά συνέπεια ο όρος «κλασικός» ή «μη κλασικός» δεν μπορεί να προσδιοριστεί, με μια λέξη, με σαφήνεια.

Σε αυτή την εργασία θα αναλύσουμε και θα μελετήσουμε τη δομή του κινηματογραφικού ντοκιμαντέρ, από τότε που ορίστηκε σαν τέτοιο μέχρι σήμερα. Θα αναφέρονται παραδείγματα ταινιών και δημιουργών για να μπορεί κάποιος να καταλάβει πλήρως τους όρους και τις έννοιες που θα αναφέρονται σε αυτή τη μελέτη. Στο τέλος, θα είναι ικανός να κάνει τη δική του μελέτη και την κριτική αξιολόγηση τόσο των σύγχρονων κινηματογραφικών ντοκιμαντέρ όσο και αυτών που θα δει στο μέλλον.

Γιάννης Φραγκούλης

Κινηματογραφικό Ντοκιμαντέρ Άρθρα

Ντοκιμαντέρ ένας πρώτος ορισμός

Το Φεβρουάριο του 1926, ο John Grierson, σε μια αναφορά στην ταινία του Robert Flaherty, «Moana», στην εφημερίδα «Sun», της Νέας Υόρκης, χρησιμοποίησε για πρώτη φορά τον όρο «ντοκιμαντέρ» («documentary»). Ο όρος δεν εμφανίζεται για πρώτη φορά...περισσότερα

Διαβάζοντας την ιστορία

Στην προσπάθειά μας να αποσαφηνίσουμε όλους αυτούς τους όρους που αναφέραμε στο πρώτο κεφάλαιο, θα πρέπει να ανατρέξουμε στα πρώτα βήματα του κινηματογράφου, ίσως ακόμα πιο πριν για να δούμε τις προσπάθειες του ανθρώπινου νου να αιχμαλωτίσει...περισσότερα

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ