ΣΥΓΧΡΟΝΗ
ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΤΡΑΓΩΔΙΑ
Eduart
Ο Έντουαρτ, ένας Αλβανός που έρχεται στην Ελλάδα για να καλυτερέψει τη ζωή του. Θέλει να γίνει σταρ της ροκ σκηνής. Δεν τα καταφέρνει. Καταφέρνει να γίνει κλεφτρόνι και να ζει μέσα στην εξαθλίωση. Σε μια απέλπιδα προσπάθεια να κάνει κάτι θα πάει με έναν ομοφυλόφιλο, αλλά, πριν να φτάσει στη σεξουαλική πράξη, θα προσπαθήσει να τον κλέψει και τελικά, μέσα στην πάλη τους, να το σκοτώσει. Θα το σκάσει για την Αλβανία, όπου τον περιμένει ο πατέρας του. Αυτός, παλιός στρατιωτικός, θα τον παραδώσει στην Αστυνομία επειδή είχε κλέψει το ταμείο στη δουλειά της μάνας του, με αποτέλεσμα αυτή να χάσει τη δουλειά του. Στο πρόσωπο της αδελφής του θα βρει ένα συμπαραστάτη, αλλά στη φυλακή θα γνωρίσει τα ανθρώπινα πάθη από την άσχημη πλευρά τους και τη δύναμη να επιζήσει κανείς στο πρόσωπο ενός φυλακισμένου, γιατρού, γερμανικής καταγωγής. Θα δουλέψει μαζί του στο νοσοκομείο.
Πολύ σύντομα θα αποβληθεί από το νοσοκομείο επειδή δεν μπορεί να πειθαρχήσει. Όταν θα πέσει το καθεστώς, οι φυλακές θα ανοίξουν και θα φύγει μαζί με τους άλλους, αφού θα βοηθήσει το γιατρό να σώσει τους άρρωστους φυλακισμένους από τη φυλακή που καίγεται. Όταν αυτός ο γιατρός θα τραυματισθεί θανάσιμα σε ένα μπλόκο, τότε θα προσπαθήσει να το σώσει, αλλά ματαίως, θα αλλάξει και θα επιστρέψει στην Ελλάδα για να παραδοθεί.
Διαβάζοντας κανείς την υπόθεση της ταινίας μπορεί να σχηματίσει εύκολα την εντύπωση ότι είναι μια ακόμα ιστορία για λαθρομετανάστες Αλβανούς. Αυτή η διαπίστωση θα ήταν το αποτέλεσμα μιας πρόχειρης και επιπόλαιας ανάγνωσης του φιλμικού κειμένου (δυστυχώς διαβάσαμε ανάλογες προσεγγίσεις στον ελληνικό Τύπο). Παρατηρώντας και κάνοντας μια ανάγνωση σε βάθος θα μπορέσουμε να δούμε το φιλμικό σύμπαν που η Αγγελική Αντωνίου κατασκευάζει στον «Eduart».
Ο φόνος είναι η απόρροια της πορείας του Έντουαρτ, από την Αλβανία προς την Ελλάδα. Πρόκειται όμως για μια πορεία θελημένου εξαγνισμού που δεν μπορεί να έρθει επειδή κουβαλάει μέσα του τη βία και την έλλειψη της αγάπης, όπως την έχει βιώσει στην οικογένειά του. Από αυτή τη στιγμή, αφού εστιάσουμε στο οικογενειακό περιβάλλον, δεν έχει σημασία ο προσδιορισμός της χώρας: θα μπορούσε αυτή η ιστορία να συμβεί οπουδήποτε στον κόσμο. Παρακολουθούμε λοιπόν το φόνο σα μια εσωτερική διαδικασία του Έντουαρτ και όχι σαν ένα κοινωνικό φαινόμενο, με τη ματιά ενός ρεπόρτερ.
Οι αντίθετοι πόλοι, σε αυτή την ιστορία, παρουσιάζονται ένας-ένας. Ο Έντουαρτ και ο πατέρας του. Η πάλη του νέου ενάντια στο παλιό, η απέλπιδη προσπάθεια να αλλάξει την κατάσταση, η αποτυχία και η φυγή. Η προσπάθεια αλλαγής και η συντήρηση, στο δίπολο του Έντουαρτ με τη μάνα του, η οποία είναι με το μέρος toy αλλά δεν τολμά. Η ήπια αλλαγή, στο πρόσωπο της αδελφής του, η στάση που υπαγορεύει την αέναη πάλη μέχρι να έρθει τελικά η αλλαγή. Όταν πηγαίνουμε στη φυλακή βλέπουμε τον Έντουαρτ μέσα στον κόσμο στον οποίο ανήκει, χάνει ακόμα μια φορά τη μάχη να ανελιχθεί με γρήγορο τρόπο μην υπολογίζοντας κανένα εμπόδιο.
Η πρώτη μεταστροφή θα έρθει όταν συναντήσει το γιατρό στο νοσοκομείο της φυλακής. Πρόκειται για έναν κρατούμενο, γιατρό, που πουλούσε ληγμένα φάρμακα. Εκεί βιώνει τον αγώνα να επιζήσει κάποιος στις πιο αντίξοες συνθήκες. Θα έρθει μέσα του ένα ποσό αγάπης, όχι όμως τόσο ικανό για να τον κάνουν καλύτερο άνθρωπο. Η αποβολή του από το νοσοκομείο, το άνοιγμα της φυλακής, η επιστροφή του να σώσει τους άρρωστους φυλακισμένους από τις φλόγες, είναι η τελική μεταστροφή του, η πρώτη εκδήλωση του ανθρωπισμού του. Στην ιστορία μας τώρα έχουμε δύο αρχηγούς: τον Έντουαρτ και το γιατρό. Ο δεύτερος θα πάθει όπως αρμόζει σε ένα εγκληματία αλλά και σε έναν αρχηγό, θα πεθάνει από μια σφαίρα, παλεύοντας με τον εαυτό του, ηρωικά, μονομαχώντας με το θάνατο. Εδώ έχουμε τη δεύτερη και τελευταία μεταστροφή του Έντουαρτ, το πέρασμά του στην άλλη όχθη, στον ανθρωπισμό, το όχημα για να πάρει την απόφασή του και να παραδοθεί για να πληρώσει για το έγκλημα που έχει κάνει στην Ελλάδα, ενώ η δικογραφία έχει κλείσει.
Με άλλα λόγια, η δραματουργία υπακούει στους νόμους της αρχαίας τραγωδίας. Πάθος, δράση, κάθαρση, όπως το διαβάζουμε στο «Περί ποιητικής», του Αριστοτέλη. Τα μέρη της τραγωδίας είναι πλήρως ολοκληρωμένα και θεμελιωμένα έτσι ώστε το πάθος να βιώνεται μέσα από τον ήρωα και όχι από κάποιον που θα μας διηγηθεί αυτή την ιστορία. Μέσα από αυτή τη δραματουργία μπορούμε να ξεφύγουμε από το τοπικό (Ελλάδα-Αλβανία) και να πάμε στο παγκόσμιο, να τοποθετήσουμε την ιστορία στον κοινό χάρτη της ψυχής του ανθρώπου, η ταινία γίνεται έτσι παγκόσμια. Παράλληλα, διαφαίνονται τα πολιτικά αίτια τόσο ώστε να δικαιολογούν τη δραματουργία και όχι να την υπερκαλύπτουν.
Άψογη κινηματογράφηση από την Αντωνίου, γνωστή στο ελληνικό κοινό από τη «Δονούσα» και τις «Χαμένες νύχτες». Το μοντάζ είναι τρόπος αφήγησης σε αυτή την ταινία και όχι ένας από τους διαφορετικούς και τυχαίους τρόπους σύνδεσης των πλάνων μεταξύ τους. Εξαιρετική φωτογράφηση και πολύ καλή μουσική, συμπληρώνουν αυτό το κινηματογραφικό έργο. Εξαιρετικοί οι δύο πρωταγωνιστές, αποδίδουν τη δραματουργία με ακρίβεια σε όλες τις στιγμές. Τελικά, νομίζω ότι αυτή η ταινία μπορεί ανετότατα να βγει στην παγκόσμια διανομή, με δεδομένο τα ευμενή σχόλια του ξένου τύπου, από το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης όπου προβλήθηκε. Να υπενθυμίσουμε, τέλος, ότι απέσπασε 9 Κρατικά Βραβεία, αλλά και το Βραβείο της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κριτικών (FIPRESCI), στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης 2006.
Γιάννης Φραγκούλης
Eduart
Σκηνοθεσία: Αγγελική Αντωνίου
Σενάριο: Αγγελική Αντωνίου
Φωτογραφία: Jurgen Jurges
Μοντάζ: Τάκης Γιαννόπουλος
Μουσική: Κώστας Χρηστίδης, Μίνως Μάτσας
Ήχος: Νίκος Παπαδημητρίου
Κοστούμια: Ιουλία Σταυρίδου
Σκηνικά: Ιουλία Σταυρίδου
Ερμηνεύουν: Eshref Durmishi (Έντουαρτ), Andre Henniche (Κριστόφ, γιατρός), Ndricim Xhepa (Ραμάν), Dancho Chevreski (δικηγόρος), Ermela Teli (Νατάσα), Adrian Aziri (Έλτον), Dazmend Gjokaj (Πέντρο), Μάνος Βακούσης (Χαρίσης)
Παραγωγή: CL Productions, Jost Hering Film, Ε.Κ.Κ., Medienboard Berlin-Brandenbrurg, Odeon, Nova, ΕΡΤ, Le Spot
Έτος παραγωγής: 2006
Χώρα παραγωγής: Ελλάδα, Γερμανία
Χρόνος: 105΄
Εταιρεία διανομής: Odeon.
Συνέντευξη της Αγγελικής Αντωνίου στο Γιάννη Φραγκούλη
Παρουσίαση της ταινίας Eduart
Ανταπόκριση από το Φεστιβάλ κινηματογράφου Θεσσαλονίκης για την ταινία
EDUART