ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ | LINKS | ENGLISH

ΟΙ ΑΔΕΛΦΟΙ ΜΑΝΑΚΙΑ μια καλλιτεχνική προσέγγιση

Επιχειρήσαμε μια ιστορική προσέγγιση για τους πρωτοπόρους του κινηματογράφου στα Βαλκάνια. Δεν αρκεί όμως μια ιστορική αναφορά για αυτούς, Το 1918 οι Μανάκια επαναδραστηριοποίησαν το φωτογραφικό του εργαστήρι, μετά τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Τα πνεύματα ήταν πλέον πιο ήρεμα και στην Μπίτολια (Μοναστήρι) δεν υπήρχε κινηματογραφική αίθουσα. Η ιδέα ήταν να προβάλλουν τις ταινίες που οι ίδιοι θα παρήγαγαν. Αποφάσισαν να κάνουν πρώτα μια θερινή αίθουσα και συγχρόνως να χτίζουν την χειμερινή τους αίθουσα. Στις 26 Αυγούστου 1921 έγιναν τα εγκαίνια και πρόβαλαν την πρώτη ταινία. Έπρεπε όμως να λύσουν και άλλα προβλήματα, γραφειοκρατικά, που, για διάφορους λόγους, καθυστερούσαν την έκδοση της άδειας και, κατά συνέπεια, τη λειτουργία του κινηματογράφου.

Στις 7 Ιουλίου 1921 πήραν την άδεια και νοίκιασαν μια γεννήτρια από το Βλάχο Χρήστο Κίργιο ή Κυρατζή, ο οποίος είχε τυπογραφείο, για να μπορέσουν να λειτουργήσουν τον κινηματογράφο τους. Υπέγραψαν τη συμφωνία στις 9 Αυγούστου 1921 και δανείστηκαν μια μηχανή προβολής από τον Κώστα Τσιόμο, Βλάχος και αυτός, που ήταν ένας από τους κυριότερους διανομείς ταινιών στη Μακεδονία. Ένα χρόνο αργότερα, το 1922, το φθινόπωρο, απέκτησαν τη δική τους αίθουσα που την έκτισαν σε ένα οικόπεδο που το αγόρασαν από το Θεσσαλονικιό Λουκά Βρέττα. Αγόρασαν δικά τους μηχανήματα, συνεταιρίστηκαν με άλλους συμπατριώτες τους, όμως επειδή οι δουλειές δεν πήγαιναν καλά, το 1927 αποχώρησαν από την επιχείρηση οι άλλοι και έμεινε μόνο σε αυτούς ο κινηματογράφος «Μανάκια». Με αυτό τον τρόπο θεμελίωσαν την επιχείρησή τους. Δυστυχώς η αίθουσά τους καταστράφηκε ολοσχερώς από πυρκαγιά, το 1939.

Οι ταινίες που γύρισαν, παράλληλα με τις φωτογραφίες, είναι κυρίως εθνολογικού περιεχομένου, σήμερα θα τις ονομάζαμε ντοκιμαντέρ. Όσον αφορά στις φωτογραφίες το περιεχόμενό τους ήταν οικογενειακά ή αυτοβιογραφικά πορτρέτα, πορτρέτα άλλων οικογενειών, βαφτίσια, γάμοι και κηδείες, ζευγάρια και συντροφιές, πορτρέτα επαγγελματικών ενδυμασιών, πολιτικών και στρατιωτικών, δομημένοι χώροι και φύση, κατ’επέκταση οι ταινίες τους είχαν την ίδια θεματολογία. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι Μανάκια ήταν οι πρώτοι ρεπόρτερ στα Βαλκάνια. Το θέμα τους ήταν οι άνθρωποι και οι δραστηριότητές τους, έτσι οι ταινίες τους είναι ένα καλό εθνολογικό εργαλείο για τους μελετητές αυτής της εποχής. Για παράδειγμα, μια ταινία τους, το 1907, παρουσιάζει τη διδασκαλία μαθητών στην αυλή του σχολείου τους. Εκεί βλέπουμε ένα είδος σκηνογραφίας, αλλά, πολύ περισσότερο την πείρα των κινηματογραφιστών στην ποιότητα της φωτογραφίας και στην αισθητική του κάδρου.

Το μεγαλύτερο μέρος της δουλειάς τους είναι ένα καλό ρεπορτάζ όπου καταγράφονται τα σημαντικότερα γεγονότα της εποχής τους, όπως τις ιδιαίτερες στιγμές της επανάστασης των Νεότουρκων, γενικά γεγονότα που σημάδεψαν τη Βαλκανική χερσόνησο, κυρίως τις εξελίξεις στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Οι ταινίες τους ήταν βωβές, φυσικά, συνολικού μήκους 1.500 μέτρων, από τα οποία τα 1.244,40 μέτρα είναι εμφανίσιμα και μπορούμε να τα δούμε, αυτά που εμφανίστηκαν αμέσως, ενώ τα άλλα δεν μπορεί κάποιος να τα εμφανίσει, κυρίως επειδή δεν ξέρουμε τη διαδικασία εμφάνισης και στερέωσης που ακολουθούσαν οι αδελφοί Μανάκια εκείνη την εποχή. Απ’ότι ξέρουμε το 1905 οι Μανάκια αγόρασαν από το Λονδίνο την κινηματογραφική μηχανή λήψεως Bioscop. Κατά συνέπεια εκείνη την εποχή θα ξεκίνησαν τις κινηματογραφικές τους δραστηριότητες.

Ξέρουμε ότι το 1908 φωτογράφησαν και κινηματογράφησαν στρατιωτικές ασκήσεις των Νεότουρκων, υπό την καθοδήγηση του Νιάζι Μπέη. Το 1909 κινηματογράφησαν την επίσκεψη προσωπικοτήτων από τη Ρουμανία που επισκέφθηκαν το Γκόπεσι, το Ρέσεν, την Οχρίδα και το Σμίρντες. Το 1911 όμως έκαναν το πιο ολοκληρωμένο ρεπορτάζ για την επίσκεψη του Σουλτάνου Μεχμέτ Ε΄ Ρεσιάντ, την άφιξή του στη Θεσσαλονίκη, το ταξίδι του και την παραμονή του στην Μπίτολια. Ήταν εύκολο να φωτογραφίζουν και να κινηματογραφούν ακόμη και στις περιοχές όπου υπήρχαν αντάρτες (Νεότουρκοι) επειδή είχαν πολύ καλές σχέσεις με την αυλή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και, κατά συνέπεια, ανάλογα χαρτιά και φιρμάνια.

Το αρχείο Μανάκια σήμερα ανήκει στη διαιρεμένη Γιουγκοσλαβία, δηλαδή σε Ταινιοθήκες στις Δημοκρατίες που δημιουργήθηκαν από τη Γιουγκοσλαβία. Είναι, λοιπόν, δύσκολο κανείς να μελετήσει σήμερα το αρχείο τους, σε όλη την έκτασή του.

Ο κριτικός

τηλ. 6974123481 email: cineotenet.gr