50o Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης

το ιωβηλαίο της  Θεσσαλονίκης

Το να γιορτάζει ένα Φεστιβάλ τα 50 του χρόνια, το ιωβηλαίο του, δεν είναι μικρή υπόθεση. Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης είναι πλέον ένας πενηντάρης και συνεχίζει με δύναμη το δρόμο που έχουν χαράξει οι καλλιτεχνικοί διευθυντές του που έχουν αναλάβει, κατά καιρούς, τα ηνία του. Έχει προσθέσει και αφαιρέσει στοιχεία και πλέον με έναν ολοκληρωμένο χαρακτήρα θέλει να μας αποδείξει ότι ένας πενηντάρης δεν έχει να ζηλέψει τίποτε από ένα νέο, σε δύναμη, ζωντάνια και φρεσκάδα.

ΓΙΑΤΙ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΤΩΡΑ;

Το κεντρικό ερώτημα που θέτει το ίδιο το Φεστιβάλ είναι το «Why cinema now?», από τις 13 μέχρι τις 22 Νοεμβρίου 2009 θα προσπαθήσει να δώσει μια απάντηση σε αυτό. Γιατί να βλέπουμε τώρα κινηματογράφο; Γιατί να πιστεύουμε ακόμα στον κινηματογράφο; Γιατί να αγωνιούμε, να χαιρόμαστε, να δακρύζουμε σε μια κινηματογραφική αίθουσα, στην εποχή μας; Σαν ένας γνήσιος πενηντάρης αποφασίζει να κάνει μια ομφαλοσκόπηση. Ακόμα, να στρέψει το βλέμμα στο παρελθόν και να κάνει ένα σύντομο απολογισμό. Να γίνει, τέλος πάντων, μια κουβέντα για τον κινηματογράφο που να οριοθετήσει ένα δρόμο πάνω στον οποίο μπορούμε να δρομολογήσουμε τη σκέψη μας, αν αυτή τη δούμε σα μια εξελεγκτική διαδικασία. Πραγματικά, αυτό το έχει ανάγκη η ελληνική κινηματογραφία.

Θα μπορούσαμε να πούμε, αν μόνο αυτό έκανε το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης τότε ο ελληνικός κινηματογραφικός χώρος θα του χρώσταγε πολλά. Από ότι έχουμε μάθει όμως έχει προγραμματισθεί μια ημερίδα που θα μιλήσει για τον ελληνικό κινηματογράφο, στην οποία δε θα συμμετάσχουν τα Σωματεία, αυτά που έχουν την ευθύνη, την υπευθυνότητα και τη θέληση να αλλάξουν κάτι στο στάσιμο κινηματογραφικό πεδίο, στη χώρα μας, τουλάχιστον κάποια από αυτά. Θα είχε πολύ ενδιαφέρον να ακούσουμε τους μεν και τους δε, αυτούς που κινούνται στο χώρο και αυτούς που κριτικάρουν αυτές τις πράξεις, να βγάλουμε ένα συμπέρασμα, μέσα από μια αντιπαράθεση. Περισσότερο σαν ένας μονόλογος μας ακούγεται, κάτι που δε μας αρέσει καθόλου και, εκτός των άλλων, είναι και βαρετός.

Δεν έχουμε μια άλλη εικόνα «εκ των έσω» για να σας μεταφέρουμε, άρα περιοριζόμαστε σε αυτά που αναφέρει το Δελτίο Τύπου, αναμένουμε να δούμε τα πεπραγμένα και, κάθε μέρα, όπως κάθε χρονιά, να κάνουμε μια χορταστική αναφορά για το τι είδαμε, τι ακούσαμε, τι έγινε.

ΜΕΓΑΛΑ ΟΝΟΜΑΤΑ

Θα ήταν περίεργο να μην είχαμε μεγάλα ονόματα στο Φεστιβάλ, στη γενέθλια γιορτή του. Ο Βέρνερ Χέρτζογκ, ο Γκόραν Πασκάλιεβιτς, ο Σιντ Γκάνις, η Τζέιν Μπίρκιν, ο Αλεξάντερ Ντεπλά, ο Τζέρεμι Τόμας, ο Τζίμ Γιαννόπουλος, ο Φατίχ Ακίν, ο Τόνι Γκρισόνι, η Ουάρις Ντίρι, η Λίγια Καμπέντε, ο Εουχένιο Καμπαγιέρο, η Αν Κονσινί, η Μιριάνα Καράνοβιτς, ο Έιμος Πόου, ο Σαμουέλ Μαόζ, ο Κότζι Γουακαμάτσου και ο Λάβ Ντιάζ, είναι κάποιοι από αυτούς. Λαμπρά, φεστιβαλικά ονόματα, θα πρέπει να πούμε. Να κόψουμε τη φόρα σε όσους νομίζουν ότι στη Θεσσαλονίκη θα γίνει κάτι παρόμοιο με τις Κάννες, κόκκινα χαλιά, ντίβες, πλαστική ομορφιά, εξωπραγματικά γεγονότα. Θα έχουμε να κάνουμε με μια εξέχουσα φεστιβαλική γιορτή, μέσα στο πλαίσιο ενός Φεστιβάλ που δεν μπορεί να φτάσει αυτά τα μεγάλα της Ευρώπης ακόμα.

Κάποια από αυτά τα ονόματα μπορεί να είναι άγνωστα στο μεγάλο κοινό. Το κινηματογραφόφιλο κοινό της Θεσσαλονίκης τα ξέρει. Δουλειές τους έχουν παρουσιαστεί και σε αυτό το Φεστιβάλ. Ξέρει πολύ καλά ότι έχουμε να κάνουμε με αυτούς που βρίσκονται στη δεύτερη γραμμή, αλλά ουσιαστικά σε μια σχετική πρωτοπορία της κινηματογραφικής τέχνης. Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης αυτή την πρωτοπορία πρέπει να ψάχνει, το ιδιαίτερο, το ψαγμένο, το πρωτότυπο, αυτό που τώρα είναι στην πίσω γραμμή, αύριο όμως θα είναι στην πρώτη, αναπτύσσοντας και εξελίσσοντας την κινηματογραφική τέχνη, σε παγκόσμιο επίπεδο.

Αν σε αυτά τα ονόματα βάλουμε τα masterclasses, τα αφιερώματα, τα διαδικτυακά φόρα, τις παράλληλες εκδηλώσεις, τις ανοιχτές συζητήσεις, τις καινοτόμες δράσεις, τότε έχουμε να περιμένουμε πολλά. Ανεβαίνουμε πάνω (μέχρι να μείνουμε οριστικά εκεί, αν τα καταφέρουμε) και ελπίζουμε ότι θα έχουμε πολλά για να γράψουμε. Πάντως οι γιορτές έχουν ξεκινήσει ήδη, την Παρασκευή, 13 Νοεμβρίου 2009, θα ξεκινήσουν οι προβολές με την ταινία που θα προβληθεί στην τελετή έναρξης, τη «Soul kitchen», του Φατίχ Ακίν, και εκεί σίγουρα θα βρούμε διαμαντάκια για να μπορέσουμε να κάνουμε μια ουσιαστική κουβέντα μέσα από αυτό τον ιστοτόπο.

ΤΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΦΕΣΤΙΒΑΛ

Το Φεστιβάλ, σαν ένας οργανισμός, αποτελείται από κάποια μέρη, αρθρωμένα μεταξύ τους, δεμένα καλά για να δίνουν την εικόνα ενός στιβαρού -παρά την ηλικία του- ανθρώπου.

Το Διεθνές Διαγωνιστικό τμήμα, οι εντός και εκτός συναγωνισμού ταινίες, οι ειδικές προβολές, οι ταινίες έναρξης και λήξης, είναι η ραχοκοκαλιά του Φεστιβάλ. Για να ανοίξουμε την όρεξή σας, θα πούμε ότι 15 ταινίες, στο Διαγωνιστικό Τμήμα, κάνουν πρώτη ή δεύτερη προβολή και διεκδικούν το Χρυσό και Αργυρό Αλέξανδρο. Εκτός αυτών, έχουμε τρεις παγκόσμιες πρεμιέρες και οχτώ ευρωπαϊκές πρεμιέρες. Τα πιάτα έχουν αρχίσει να σερβίρονται, οι μουσικοί στη θέση τους και το πάρτι αρχίζει.

Η τελετή έναρξης στο Ολύμπιον, στην πλατεία Αριστοτέλους, την Παρασκευή 13 Νοεμβρίου. Η ταινία του Φατίχ Ακίν, μια δροσερή και ευχάριστη κωμωδία, μια στροφή στην πολύ καλή πορεία αυτού του σημαντικού σκηνοθέτη που κατάγεται από την Τουρκία και σπούδασε στη Γερμανία. Αυτή η ταινία και η άλλη του Αλέν Ρενέ, «Αγριόχορτα», στην τελετή λήξης, είναι τα δύο σημεία που ορίζουν ένα διάνυσμα που διαπερνά, σαν ένα τόξο, όλο το σώμα του 50ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.

Στο ελληνικό πρόγραμμα έχουμε φέτος λίγες ταινίες, λόγω της διαμαρτυρίας των Κινηματογραφιστών στην Ομίχλη, όπως έχουμε γράψει ήδη. Οι προβολές όλων των ελληνικών ταινιών έγιναν στον κινηματογράφο Έλλη, στην Αθήνα, μετά το Φεστιβάλ θα μεταφερθούν στη Θεσσαλονίκη. Το κινηματογραφόφιλο κοινό θα έχει την ευκαιρία να τις δει και στη Θεσσαλονίκη, με κάποιες μέρες διαφορά. Μόνο έτσι αυτή η διαμαρτυρία τους θα είχε κάποιο νόημα. Παρόλα αυτά έχουμε στο Φεστιβάλ οχτώ ελληνικές ταινίες, εκ των οποίων ένα ντοκιμαντέρ, το DigitalWave με αρκετές ταινίες, έχω την εντύπωση όμως ότι δεν είναι όλη η φετινή παραγωγή, και οχτώ φοιτητικές ταινίες, του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Αθηνών, και οι δύο τιμητικές βραδιές στο Νίκο Κούνδουρο και τον Ντίνο Κατσουρίδη κλείνουν το ελληνικό πρόγραμμα.

ΤΑ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ

 Εκεί όμως όπου υπάρχει ο πραγματικός πλούτος είναι στα αφιερώματα. Εκεί θα βρούμε σημαντικές ταινίες και σημαντικές πορείες κινηματογραφιστών, από όλο τον κόσμο, να παρουσιάζονται σε εμάς.

Το αφιέρωμα στο Βέρνερ Χέρτζογκ, τον πολύ σημαντικό σκηνοθέτη που ξεκίνησε από τη Γερμανία, έκανε πολύ σημαντικές ταινίες, πειραματικές, καλλιτεχνικές, ταινίες τεκμηρίωσης, οι πιο πολλές πετυχημένες, κράτησε μια συνεπή στάση στην κινηματογραφική φόρμα και αφήγηση, ανακαλύπτοντας πάντα κάτι το καινούργιο. Αυτό στο Γκόραν Πασκάλιεβιτς, το σκηνοθέτη από τη Γιουγκοσλαβία που μας έχει εκπλήξει πολλές φορές. Με 13 μεγάλου και 2 μικρού μήκους, αλλά και με την τελευταία του ταινία, η οποία θα προβληθεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα ολοκληρώνεται αυτό το αφιέρωμα. Ακόμα το αφιέρωμα στον Τζέρεμι Τόμας, τον παραγωγό της «Δύναμης της σάρκας», του Νίκολας Ρεγκ, ανάμεσα στις άλλες. Αυτό στο φιλιππινέζικο κινηματογράφο, δείγματα του οποίου είχαμε δει και παλιότερα στη Θεσσαλονίκη, τώρα θα πάρουμε μια καλή γεύση από αυτή την άγνωστη σε εμάς κινηματογραφία.

Το αφιέρωμα στην pink eiga, στη «σχολή» του ιαπωνικού κινηματογράφου που τη δεκαετία του 1960 έβαλε το όνειρο στον κινηματογράφο, όταν στην Ευρώπη η νεολαία εξεγείρονταν το Μάη του ΄68. Οι Ημέρες Ανεξαρτησίας, με τις πρωτοπόρες ταινίες που έχει, αυτό το τμήμα, οι Ματιές στα Βαλκάνια, το τμήμα του βαλκανικού κινηματογράφου, το πληροφοριακό τμήμα, το Focus που φέτος εστιάζει την προσοχή του στην προ-ρομαντική εποχή του κινηματογράφου, το Experimental Forum, οι πειραματικές ταινίες. Όλα αυτά είναι μέρη μιας βεντάλιας που ανοίγεται, όπως ξεδιπλώνει τα φτερά του ένα παγώνι, δείχνοντάς μας μια απίστευτη ομορφιά και πλούτο.

Σε αυτά θα πρέπει να προσθέσουμε την Αγορά που, εδώ και λίγα χρόνια, με καλλιτεχνική διευθύντρια τη Δέσποινα Μουζάκη, έχει αναπτυχθεί σημαντικά. Έχουμε λοιπόν την 5η Ετήσια Αγορά Κινηματογραφικών Ταινιών (14-22 Νοεμβρίου), όπου συμμετέχουν ταινίες από όλο τον κόσμο που ψάχνουν να βρουν διανομή. Τα βαλκανικά έργα σε εξέλιξη παρουσιάζονται εδώ και το 5ο Φόρουμ Συμπαραγωγών Crossroads (16-18 Νοεμβρίου), με 17 σχέδια κινηματογραφικών ταινιών, το Βαλκανικό Ταμείο Ανάπτυξης Σεναρίου-Balkan Fund (14-16 Νοεμβρίου), το οποίο γίνεται για 7η συνεχή φορά, το Salonica Studio, το οποίο έχει εκπαιδευτικό χαρακτήρα και γίνεται σε συνεργασία με το Τμήμα Κινηματογράφου του Πανεπιστημίου, και, τέλος, το Producer’s Network του Φεστιβάλ των Καννών που συνεργάζεται φέτος με το Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης.

ΜΑΤΙΑ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΤΕΧΝΕΣ

Να κλείσουμε με το άνοιγμα του Φεστιβάλ στις άλλες τέχνες. Εκθέσεις, συναυλίες, συζητήσεις, και για το περιβάλλον, Ανοιχτές συζητήσεις, masterclasses, εκδηλώσεις στους δρόμους της πόλης, οι οποίες αρχίζουν στις 9 Νοεμβρίου, η ψηφιακή βιντεοθήκη, οι προβολές ταινιών σε μεγάλες οθόνες πλάσμα σε ολόκληρη την πόλη.

Όλη η Θεσσαλονίκη θα γιορτάζει, με οικοδέσποινα τη Δέσποινα Μουζάκη και οικοδεσπότη το Γιώργο Χωραφά, τον Πρόεδρο του Φεστιβάλ. Είναι όλοι προσκεκλημένοι σε μια γιορτή που θα μείνει αξέχαστη. Φαντάζομαι ότι θα υπάρχουν και τα απρόοπτα, αυτά που δεν έχουν ανακοινωθεί ακόμα και θα είναι έκπληξη και για τους δημοσιογράφους.

Να τελειώσουμε με τους οργανωτές του Φεστιβάλ, το Υπουργείο Πολιτισμού, τη Vodafone και τη Fischer, χορηγούς το Media, το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, το ΙΟΜ, το Κανάλι της Βουλής, το Δήμο Θεσσαλονίκης, τη Νομαρχία Θεσσαλονίκης, τον Οργανισμό Λιμένος Θεσσαλονίκης ΑΕ, τη ΔΕΘ, την HELEXPO και την ΥΠΑ. Με την υποστήριξη της Mercedes, της Aegean, της Αύρα, της Dewar’s, την Κυρ-Γιάννη, την Altanet κα την Euromedica. Χορηγοί επικοινωνίας πολλοί: Καθημερινή, ΕΡΤ, FAQ, MTV, Q, ελculture.gr, ΕΡΤ3, ρ/σ Cosmos, το Δεύτερο Πρόγραμμα, ρ/σ 9.58, το Σκαϊ, TV5Monde, Αγγελιοφόρος, Sunday, Διαδρομές, Close Up και ρ/σ 89FM.

Γιάννης Φραγκούλης

ΑΦΙΕΡΩΜΑ 50o ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΕΛΕΤΗ ΕΝΑΡΞΗΣ ΟΙ ΤΑΙΝΙΕΣ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΕΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΕΣ ΦΘΙΝΟΠΩΡΙΝΕΣ ΝΥΧΤΕΣ ΒΕΡΝΕΡ ΧΕΡΤΖΟΓΚ Ο ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣ ΚΟΥΒΕΝΤΙΑΖΟΝΤΑΣ ΟΙ ΣΚΗΝΟΘΕΤΕΣ ΤΑ ΒΡΑΒΕΙΑ The bOX ΟΙ ΒΡΑΒΕΥΣΕΙΣ ΤΕΛΕΤΗ ΛΗΞΗΣ ΤΕΛΕΤΗ ΛΗΞΗΣ DIGItAL WAVE 2009 ΕΝΑΣ ΤΣΙΩΛΗΣ ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΛΙΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΕΝΟΣ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΟΙ ΚΡΙΤΙΚΟΙ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΣΥΖΗΤΟΥΝ

50ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ